^»

».^

Cf e- -

vma^

LIBRARY OF THE

UNIVERSITY OF ILLINOIS

AT URBANA-CHAMPAICN

Emblems

096.1

B469i

1580

Rare Book & Spectal CoHe«fikms library

V.	<jmsr	(fl^^
^T-^^^iiiZ
	"^ J^ JW^i.	^n^
^^
mim.,^^^^
*^ i	/^ cC ^'^^—	L^^ V!
r^	^^^c:	fe!l~a

1.^^ <f^ -

^. ^^

I

CCCT

Ff « '

msp^

-^^

^^

ij<^^^

z«^

''<Z (c

X

■ (m

- -S cr c cc

' ,) cccc::

/ -' ^itt^<-*-^V'l. ^

Tv«*^*<»4W«^fW*-«^'«'/-» ^ ^f^/^

ri <i ? c

Digitized by the Internet Archive

in 2009 with.funding from

University of lllinois Urbana-Champaign

http://www.archive.org/details/iconesidestveraeOObz

I C O N E S.

id ejh

VEKAE IMAGINES

VIRORVM DOCTRINA SIMVL

ET PIETATE ILLVSTRIVM, QVORVM P R iE-

cipue minifterio partim bonarum literarum ftudia funt reftituta,partim vera Rcligio invariis orbisChri ftiani rcgionibus,noftra patriimque membriafuit in- ftaurata : additis eorundem vitse bc oper^e defcriptio- nibus , quibus adiedse funt nonnullx pidurse quas Em b l e m a t a vocant .

Theodoro Te^a^uBorc-^^

C en E VJEy APVD lOANNEM LAONIVM.

M, D. LXXX.

6^0

m

y

o

(P

ci

SERENISSIMO PEK DEI

GRATIAM SCOTI^ REGI,

lACOBO EIVS NOMINIS SEXTO^ THEODORVS BEZA GRATIAM AC PACEM A DOMINO.

^ I RT V T E M UuJ^ritofii mnesli' y bentij?me 3nemo,mJi malm mdiitinuirm. \p Itaque jicut^RegM tudc J^aiejlati honlj^ i^ que ommhmnon mmcundumjtafelkma ^£ ii^ di^licitumm hunc meum lahcrem Jfero i quo fr^civua: virtutii ,id ejlyer£pietatisj'mn a^ micos modo ^Jautores , fed etiam conciliatcres ,J non pro rei ^j^erfenaru Jigmtate/^uls enim fjoccrccjliterit^) atcer Tepro -vinhus laudare conJlitui.Quifequts autem ex aduerfe, non qutdem mjiitutum hoc meum rep'ehenderitfeedimfie- tatls fotiHs damnandos exiftmauerit ^quos ego ceupetatts magtfiros celehro.errorejanefuofruitor , niji amfliaritudicii hac de re di emjujtnerc malit. Sed erunt Jortafeis ex nofirls nonnullijqui frdeteritas imagtnes yeleam oh caujam mallent, ne aduerfeanis , qms idololatria accufemus., calumnian^ dt occajio frccheaturJjtii Vero tllud ipfeim respondeo ^.quod mintmetgmrant , neque pi^luram. yidehcet, 7iequ'e c^latu- ramiCa^terdfeve artes eitijmodi ^per fee refrehendi ^quarum

mulriflicem ejje ytilitatem conjlet.(^erie Ji^viua ^ox auiien- tesmagnopere afjicity nemo merito injicietur, mmm non nift j^rafentes audiamusjflurmum etiam ipforum loGmmum c^o- J^e^u nos commouen , adeo quidem Vf magnos "piros etiam tacentes reuereamur.Qutdigitur vetat mominus fcutfcri^ ftur<e henefcio doBos ^fios hominesMudUPs mortuos,juaf nohifcu adhuc loauentes audimus, ita moaue ex njeris illoru imagimhus quosfudtofe viuos ohferuaumus , hoc cofequa- muryteos ivfos adhucintueri <^ ampleBi^ideamurf Quod fqui velin colendis yiuis modu nontenetiVel mortuorutma" ginestemere c^ contraDei mandatum infacrislocps coUoca- tastandem etiamfuferfitiofejatque adeo imfie venerantury atque adeo fuas mutas tmagines Ithros efje idiotarum nugan tur,quid hoc ad nos iqui nedum vt tale quicquam admitta- musjfhrifianorum quoque templa dtligenter ah hts fordi^ hus repurgamus f Memidem cerietefanvoffum tantorum hominum non modo lihros legentem , fed etiam exvref- fos vultffs intuentem , haud multo altter affci , O* ad JanBas cogitationes impelli , mamf coramadhuc ipfosdo- centes^admonenteSjincrePantes his oculis a^tcerem . /:fanc igttur caufam hahui cur ifas(non omnitm mtdem,quodtu- fafortafereprehenfone non careret,fed frcefanttf^tmortmi C^ quidem mortuorum dutaxat, ne vtuts adulatus vtdear) imagtnes partim iam na^us ,partim adhuc nanctfctfferans, vacuo nondum refertis (hatio reltflo , alteras, addtta hreui fngulorum vit^e acfludiorum defripttone , edendas puta- rem.Inhis autem digerendts huncfum ordtnemfequutus,vt Centium ^ Scclefarum, in quthusforuerutyferuata dtfin-

Bme,

Bioneywfis c^ doBis eorum 7m^(TTa,TCLj^jVtpote quorum mi- nijlerio mJJr^fatrum^ue memoria Ecciefm honame literd^ jHntmJlaurat^Mmum Imnclocum tribuerim : altero ^egi- hii^s^Trmcij^-ihuSy^t^ ciuitatpmJ^agiJlratihus,Ecclefiee nutri tiisjmilnardm deniquefortij^imis virisJeruato,qmt>ro tuen da vera religionefangmnem etiam vrofuderunt.hforum au tem recenfionem quum dijferre me flurimae grauij^mae cau- f<ie coganty vehementer interim eos rogo mihm hic meus la- hor non diffhcehity^t rmf^isfaltem eorum 'verislconihus,quos hanc laudem meren extflimauerint, adiuuare meum hunc conatum nongrauentur . Quodautem lis quos nunc comme-- moro,nonnullos in ivfo Pr^fertm CaUiae )>eJi:jhulo adiunxi, quorum nonnulli petatem iffam,non tamen certa (njt arhi- tror)mProhttate,fedignorantiaoPPugnarunt , altirelifrio- nem cumPopulo colere mamfuoe confcientioe rationem hahe- re juantam oportuit maluerunt , nullus njtjj/ero indignahi^ tur,cjui mei c*ofilii caufaex ipfs eoru elogiis cognouertt.Suh^ iunxipr<£terea Emblemata quadraginta O* juatuor, ijti<e,quod^raues ^ vias fentetias comfleBantur,eruditisle Borthus non ingratafcre mthiferfuaf. Sunt aute,opinor,fc appellata , quodtmagines etufmodi fententtofie opere teffel" lato partetthus aut njafs tnfen confueuerint . deterum ctir ^egtcQ tuce J^ateftati meum hunc qualemcunque lahorem audeam confecrare , iufif^tmam,mfallor,caufam hahut.Quum entm te cofetah ipfafuerttia,dtuino quodam impulfu fadfcitts etia eruditif^imts iUaru doBorihus,D .Ceor gto ^uchanano,quem mtht Itceat omnu Itheraltorts eruditio- nts ac pri(fertimpoetices parentem appellare , i(^ V. Tetro

£T ISTO L^,

Imioyexmid quocjue doBrina vmdtto)l'mguarum a^ hona^

YMm armmfttidia tanta mentu contentione tantUue fuccef-

fu amfiexumy^tfauente Deo , ^veterum iUorum, tum rehm

fortiter geftk tum etiam eruditione clariftmoru Regum me-

moriammfiro feculorenouaturusVideare : atqueadeo il/os

fropemodum trmnes tneoJuperatur}is,quod te)>er^ fietatls,

qUiC tUts plerifque defuitjjludiojifimum re ipfa in primis o-

Jtendas: cuitandem exiftimauerimgratioremfore njirorum

C^ doBnna c^ pietate prajlantifimorum xommendatio-

nem^ ^dhaec^ illud accedit quod quumChriJliregnum

quanto maximo ammi ardore feri potejl aPud Scotos tuos

fromoueas^fque adeo \tadextremas 'vjque terras huius tucc

fmgularis petatkfama Permanaritfit autem huids Chrifi

regnipars etiam aliqua Ceneuenfis h^c Scclefajputaui mei

ejfe offtcii memetipfum tuufoPulis aggregarej^gratam com

munts tanti henefcii memonaRegia tu^ Maiefati qua Pof

fim ratione tefificari.Traeterea (quodcitra inmdiam diBu

ft)qmm,Per Deigratiamjytec Ecclefa Partem fhi njendi"

cetnon Pcemtendam henefcii in S coti<£ regnum^^maxmorum

'viroYuDJoannu Cnoxi S coti & D ,Chrfofhori (Judman-

ni ^ngli mmiferio coUati:<(^ Peculian quodam commu-

nis non modo confefionis^verum etiam Ecclefaficoe Sj-m^ioA

'vinculo yideripoj^int Ecclefce Scoticae cum Ceneuenfcmun

B^e^fc quoque mutuam hancin fhrifo connexionem tefari,

ac yelutifanare ^conflio rrnnirrhe^^t arhitror^refreh^edendo fu

dui. Qmdfura r' quum ad^allic^ y>Jque gentis mim^ros

Ceneuoe non ita^ridemjKeltgioms cauJajexulantes^Scotica'-

rum

SflSTOL^,

rum Eccleptrum heneficentia reJunJarir, &> hancfchoUm nonvauci Scoti multtsmoiu exornarmt,\'eluti /ienric^^s ille Scrimgerus,eruditifimus apuJnos luris ctuilis ProfeJJor,in- temoejliua nohpsmortefiihlatus i^ndreas J^elvinus no/iri non itapridem, nuc aute y^ejlri ^ymnajitjin^ulare brnamen- tumnnjigms denique genert^ adolejcens Ceorgius ^eytus ah illujlripatre Scotici regni JiftareJcallo,adnos njjquejtudioru cauja mijfus: ac nunc quoque regi^ famdice iuuenem Domi- num Francijcum Stuardumy lUuJlrem Comitema^otueljin gulare nohis in tenera a^tate maximaru Virtutum exemplum frtfhentem cernamus,qumam ijtam non referendorH ^uidem, fed agnojcendorum henefciorum occafionem fratermijiffem^ ^ccife igitur,SerernJJime Rex,munus hocmeu ,Perexiguu quide illudjf cjuidquid in eo meum eff^eBeturfedpulcher- rimorum exemflorumflenum,quihm "Vtinamfrufrarepw gnanteSatana, Scoticumtuumregnummagu acmaglsfo^ rere atque redundare conjficias.Faxit,in quam,7lex HleRe- gum,njtqu^ 'Regjide tutn J^aiefati maximarum yirtw tumfemina tamliheraliterinfuditfelicijfme tecum adole- fcant , e^ quam de te exfeSationem in orhe toto Chrifliano concitafli,non mod)}Jiiflmeas ,fd etiam longe lateque fupe - res . ^eneu<e CaL Martii, x^nno yltimi temporis C I D, 10. L XXX.

-.^XVi\v:/;<t^t. A.^M-iX^.^-

j "i ^'^ V^>V« ^Vw*\>i\ i .

ANTESIGNANI P ATRVM

MEMORIA INSTAVRANDI CHRI- STIANISMI MARTYRES, EX DI- VERSISSIMIS ORBIS TERRA- RVM REGIONIBVS, ANGLIA, BOHEMIA, ITALIA, DIVINITVS SELECTI.

j )Vii »p

A. ;.

i^

lOANNES WICLEFVS.

^^^It hoc tuum in primis verum& iitimortalede- f-^SKcuSjAnglia^quauisa te po{lcac6maculatum,qubd loanem Wiclefum edideris, primum aufum^poft mul- ta fecula, Romance meretrici fecure inebriatis Europa: rcgibus illudentijbellu palam indicerc:idque tanto fuc- celTu^vt iam tum vulnus gladio verbi diuini abs te vibra toinflidumacceperit,quod, vtadtempus fanatum vi- deri pOituerit, fcmpertamcrecruduit^actandemletha- le,Dei beneficio,eua{it. Supererat tanto athletx marty- riicorona, quamviuo fruftra expetitam quadragefimo demum poft mortem anno crematis offrbus tuis es adc- ptus,hocvel vnofcelere Antichrifto fibi ipft quidem perpetuara crudelitatis notam inurentc, tibi vero tanto maius decus conciliante.

FloruitannoDommi, CIJ . CCC. LXXIl\ Ohiitpofl-oariacenamina C I J, C C C,

KxxWTi'

Qrematafunt eius ojfa Oxonice, anno Domim

?7X

CCCC, X.

A.

V.

lOANNES HVSSVS.

lOANNES HVSSVS BOHEMVS,

IN ACADEMIA PRAGENSI THEOLOGVS.

^^^ViGiLis anfcrishoc (enim patria Bohemorum 253^hngiia cognometum ilhidioRat)minime obflrepe rum,redluduillimum,acplane tcmpclHuum clagoreml quo coelitu s potius quam ex tcrra fonantc , vcternofi tot rcculisChriiliani funt cxcitati,non vt,anferum Capito- linorum excmplo,Tarpciarupes aducrfiisinuafores fer uaretur , fcd contra vt immanis prxdo ex illaeadem ar- cc,partimaftu,partim vi occupata,in Chriflianumor- bcm diu grafTatus, dcturbaretur . Vt autcm illum idem iftepcrfidc correptum vftularit, quidaliudtamenefFe cit,quamqu6dtumfibiipfi,tum aliisfuis mancipiisin- dclcbilem pcrfidix notam inufTit , tu vero, HufTc, quafi cxcaueaincoclum cmifTus ingrata tcrrarelida euola- fti? Quin etiam (didu mirabile)tot illos qui&iamtum funt auditi, &: nunc adhuc audiuntur, olores tibi fucci- nentes, cur no merito velut ex foccun diffimis tuis phoe- nicispotius, quam anfcris, cineribus (quod etiam di- ceris iam iam moriturus prxdixifTc^cnatos dixerimus?

Cremattis cjlviuusyviolata puUicaJide (Jonjlan tice ex pJeuJo-Jynodi decreto , anno Domini

CJJ. CCCC. XV. yi lullj.

v

HIERONYMVS BOHEMVS PRAGENSIS. .

PoRTEBAT fcilicet coniuratosdiuinx veritatis

>hoftes,cluobus minimu teftibus conuinci, vtniliil haberent quod obftinatiflimx improbitati , ne cora ho- minibus quidemjpoftcntprxtexere: &: parerat fortcs &:conftantesineodem certamine focios, pariquoque vel potius eodem triumpho nobihtari.Sequutus es igi- tur,Hieronymc,Ioannemtuum,aquonemortequidem diutius diuidi fuftinuifti.Qui vcro fueris &:qualcm te i- pfura in extremo prxfcrtim certamine,in quo pofita eft vidoria,prxftiteris,a:qui,im eft vt ex tefte minime o- mnium fidci fufpeda: audiamus,ex quo iudices iniquif- limifuiire qui tedamnarunt coarguantur.

EX E P I S TO L^4 POGII ¥ LO RE NT I

ni ctd Leonardum ^retinum , Conjlanti^ Jcripta^eadem die qud Hieronymii6 Prao-cnfis crematm ejl , nempe i I i Calcndoi /«- nixs, CID. CCCC. XVI. altero poft loanmm Hujfum anno.

.Vv M multa in huncHicronymucongcftaefTent ,quibus arguebatur hxrefis, atquc cateftibusfir- mata : tadem placuit vt publice ftnguhs,quse fibi obiicie bantur refponderet . Ita in concionem dedudus,quum iubereturadillarefp6dere,diutiusrecufauit,afrerensfe debere prius caufam fua agere , quani refpodcre male- diclis aduerfariorum.Itafe priiis pro fc dicentemaudi- endum efTc affcuerabat, tandem ad a^mulorum fuorum probra infe congeftadeuenicndum.

S E D quu \\xc coditio fibi denegaretur,tii ftans in me dio concionis:qusenamefth2Eciniquitas,inquit,vt quu CCC. XL dicbusjquibus in duriffimis carccribus fui

^

in fordibus, in fqualorejin flcrcore,in compedibuSjin r& rumomniuminopia, aduerfarios atque obtredatores meosfemperaudieritis,me vnam horam audire noli- tis?liinc eiljVt dum illis fingulorum aures patueruntjat- que in tam longo tempore vobis perfuaferunt meh^ere- ticunijhollem fideijEccleiiafticorum perfecutorem, mi hiautemmedefendendi nulla datur facultas,vos me prius improbum hominem iudicaueritis in mentibus vefl:ris,quam qui fore potueritis cognofcere. Atqui,in- quit,homines non dii ellis, non perpetui , fed mortales: labi,errare,falli,decipi,feduci potellis . Hic mudi lumi- na, hicorbis terrarum fapientiores elfe dicuntur: maxi- me vos decet elaborare nequid temere , ncquid incon- fulte , neue quid prxter iuftitiam faciatis . Equidem e- go homuncio fum , cuius de capite agiturmec pro me Esecloquorqui mortalisexifto :verumindignum mihi videtur fapictia,aliquidtot viros aduerfum me ftatuere praeter £equitatem,non tam re,qua exemplo nociturum,

Hi£c&: multa prxterea ornate differebat^itrepitu &murmureplurimorumfermonem eius interpellan- te. Tandem decretum eil:,vtprimimiaderrores,quiin eum conferebantur,refpondcret:deinde loquendiquse vellet , daretur facultas. Legebantur igitur ex pulpito flngula capita acculationis , deinde teftimoniis cofirma banturitum rogabatur an quid vellet obiicere. Incredi- bile didu,quam cailide refponderet,quibus fe tueretur argumentis. Nihil vnquam protulitindignum bono vi rOjVtli id infidefentiebat, quod verbisprofitebatur, nulla ineumnedummortiscaufainueniri iuftapofTet, fed ne quidem leujfTimse offenfionis. Omniaefle falfa dicebat,omnia crimina confida ab a^mulis fuis.

Ik T E R ca:tera quum recitaretur illum fedis Apofto lica^detracVorem, oppugnatorem Romani Pontilicis, Cardinalium hoftem , perfecutorem Prxlatorum 6£ Cleri , Chriftianx rehgionis inimicum : tum furgens

quxrc-

quxrcbunda vocc,&:manibusporrcdis:qu6 mrnc mc vcrtam,inquit, patres coicripti? quorum auxiliuimplo rcrquos cicprcccr?quos obtcftcr^Vofnc^Atiftiperfccu- torcsmcivcftras mcntcs amea falute abalienauerunt quum vniuerforu hoftcm me cfTe dixeriit,eorum prx- cipuequimcfuntiudicaturi. nepe arbitrati funt,{ietia qux in mc finxcrunt, lcuia viderentur , tamen vos ve- ftris ientcntiis opprcffuros communcmomniuhoftem atquc oppugnatorcm, qualcm me iiti falfifTime mentiti funt.ltaii corum vcrbis fidcm dabitis, nihileft quod dc mea faiutc fpcrandum fit. Multos falibus perftrinxit, multos la:doriis,multos pcrfqpc in re mocfta ridere coe- git,iocando inillorum obiurgationes.

Qv V M rogaretur quid fcntirct de Sacrameto,inquit antcapancm, poftcavcrumCHRiSTi corpus,&: reli- qua iecundiim lidcm.Tum quidam, aiunt te dixiiTc poil confecrationem remancrcpanem. Tumille:apud piftorcm ,inquit,panis rcmanct. Cuidam ex ordine prxdicatorum acrius inuciicti : Tacc,inquit,hypocrita. Alij pcr conicientiamfuamcontrafeiuranti,ha:c, in- quit^tutiirmia cil: ad fallcndu via. Quendam pr^cipuum aducriarium,nunquamniii cancmaut afinum appcUa- uit. Quum vcro. proptcr criminii multitudincm ac pon dus,res co dic tranfigi ncquiret,in dicm tcrtium cft di- lata . Quadiccum fingulorumcriminum argumcnta rccitata ciTcntjac fubinde plurimis teftibus adfirmaren tur, tu furgcns ilic:Quoniam,inquit , aducrfarios meos tam diligentcr audiitis, conucnienscft vt me quoque dicentcmxquis animis audiatis.Datatandem eil ,licet multis pcrrtrcpentibus,ei facultas diccndi.

Kic pnmumaDco cxorfus,dcprccatuseft camfibi mentcm dari,eam dicendi facultatem, quae in commo- dumac faiutcm animx Cux vertcretur .Deinde, fcio, inquitjR.D. plurcs fuiiTc cxcclletiflimos viros, indigna luis vircuiibus pcrpcfroSjfaifisoppreiTos teftibus,ini-

Bi

/ <^

quiirmiis iudiciis condemnatos.Incipiens aute a Socra- te,que iniufte a (uis codemnatu retulit ,ncc,quum pof- ret,euadcre voluiiTe^vt duorum que afperrima homini- bus viderentur,metu demerct, carceris fcilicet &c mor- tis.Tum Platonis captiuitate,Anaxagorx fugam, ac Ze nonis tormenta: raulto rumpra;terea gentilium iniquas damnationes,Pvupilii exiliu,Boetii Hmul &: alioru,quos ipfe Boetius refert,indignam mortem commemorauir. D E I K D E adHcbrxorumexemplatrantiit. Etpri- mumMofen iilum liberatorem populi dc legumlato- rem fsepiirime a fuis calumniatum effe dixit , tanquam fedudor eiTet aut contemptor populi. lofeph infuper a fratribus vcnditum ob inuidiam , poft, ob ftupri fufpi- cionem, in vincula coniedum recenfuit. Prxter hos E- faiam,Dani€lem,&: ferme Prophetas omnes tanquam contemptores Dei , tanqua feditiofos , iniquis circum- uentos fentetiis. Hinc etiam Sufannx iudiciu fubiecit: multorum prarterea , qui quum viri fandillimi extitif- lent,iniuftis tamiCn fententiis perierut. Poftca ad loan- nemBaptiftam, deinde ad Saluatorem noftrum defcen denSjfalfts teftimoniis condemnatos inquit omnibus conftarc:deinde Stephanum a iacerdotum coilegio in- terfeclum, Apoftolos autcm omnes mortis damnatos, ' non tanquam bonos, fed vt feditiofos populorum con- citatores, contemptores dcorum, &:malorumoperum cffedores.Hxc diferte &;magnacum omniumatten- tionedifteruit.

At qjv e quum omnc pondus caufe in teftibus fitum eiTct^multis rationibus docuit nullam his teftibus fidem adhibcdam,prarfertim quum non ex veritate, fed ex o- dioacmaleuolcntui&: inuidia omnia dixifTent . Tum odii caufas itaexplicuit, vthaudprocul abfuerit aper- fuadendo: ita erant verifimilcs , vt (excepta fidei caufa) parua iUis tcftimoniis fides adhibita effet.CommotiE e- rant omnium mentes , &: ad mifericordiam fledeban-

tur.

//

tur. Addidcrat cnim fc fpontc ad concilium vcnifTe , ad ic purgandum &: vitam fuam , &: ihidia expofucrat offt- ciorum plcna ac virtutum.Dixerathuncmorem prifcis dodiilimis viris ac randiilimisfuilTcjVt in rebus fidei icntentiis di(crcparcnt,non ad pclTundandam fidem, iedadveritatemreperiendam.ItaAugufl;inum&:Hie- ronymii di(l'cnfiirc,ncc folum diueria i'cnfifre,fed etiam- contraria,nuIlalixrcfislufpicionc.

ExPECT AB AKT autcm omncs , vt femelfepurga- ret retradando obicda,vcl crratorum veniam poftula- rct.At ille nccfecrratre afrcucrans,nccfe rctradarea- liorumfalfacriminavellcoftcndcns, tandcm defcen- dit in laudem loannisHuiliadignemdamnati, virum illum bonum, iullum &c fanctum appellans,&: illa morte indignum : fe quoqucparatum quoduis fupplicium adi re forti animo 6c conllanti,fcque inimicis iuis cedere &c teilibus impudentcr menticntibus,qui tamen aliquan- do coram Dco,qucm fallere no potucrint , efTcnt ratio- nem eorum qux dixiifent rcddituri . Magnus erat cir- cumltanriumanimi dolor:cupiebant enimvirumtam egrcgiumfaluari,fibonamens adfuiffet. Ille autem in lententiafua pcrfeuerans,vltr6 mortem appeterevi- debatur,laudanfqueIoanncm Hufrum,ait,Nihil illum aduerfus Ecclcfia: Dci ftatum fcnfifTe , fed aduerfus abu fus Clericorum,ajduerfus fuperbia, faitum ac pompam Prarlatorum . Nam quum Ecclcfiaru patrimonia prim6 debcrcntur pauperibus,tum hofpitibus, deinde cccle- fiarum fabricis,indignum illi bono videri, difpendi ilia inerctricibus , ^conuiuiis , equorum ac canum faginse, cultui vcflimentorum, &: aliis rebus indignis religionc Chrifh.

H I c autemmaximiingeniifuit. Quuminterrum- peretur faepius oratio fua variis rumoribus , lacefTere- turque anonnullisfententias eius carp^ntibus , nemi- ncm corum intaclum reliquit,paritcTque pmnes vITcif-

Bii

rcens,velerubercerecoegit,veltaccre. Surgente mur- murc liiebatjturbam quandoque increpans,pol"l:ea ora- tionemperrequcbatur,oransatque obteftans,vt fe lo- qui paterentur quenoneffentampliusaudituri. Nun- quam adhos rumores expauitjmentc firmaatquein- trepida.

I L L V D verb fuit admirabile memorix argumen- tum. CCC. XL. diebus fuerat in fundo turris foetidce atque obfcurse , cuius afpexitatem ipfemet quxftus eft, afTerens fe , vt fortem &c bonii virum decet,non propte- rea ingemifcere quod indigna perpeftus eftct,fed mira- ri aduerfus fe inhumanitatem . Quo in loco, nedum le- gendijfed ne videndi quidcm habuit facultatem. Mit- toanxietatem mentis,qua oportuit quotidie illuma- gitari,qua3 omnem memoriam excutcre debuilTet . Ta- mencumtot dodiflimos &c fapientiflimos viros inte- ftes fuarum opinionum allegaret,tot dodores ecclefia- fticosinmediumprotulit in fententiam fuam,vtfatis fuperque fuiffet ft toto hoc tempore,fummoinotio, fummain quicte,fapienti^ ftudiis operam dediffet.Vox eiusfuauis,aperta,refonans erat , quadam cum dignita- te:geftus oratorius , vel ad indignationem exprimen- dam,veladcommouendam commiferationem , quam tamen nec poftulabat,nec confequi cupiebat.Stabat im pauidus,intrepidus,mortem non contemnens foliim, fed appetens,vt alterum Catonem dixiffes.O virum di- gnum memoria hominum fcmpiternai Nonlaudo,fi quid aduerfus inftituta Ecclefise fentiebat : dodrinam admiror , plurimorum rerum fcientiam, eloquentiam, dicendi {uauitatem,argutiam refpondendi.Sed vereor, ne hxc omnia in peftem fuam fibi a natura fuerint con- cefTa.

D A T V M deinde fpacium penitendi bidub.Multi ad illum accelfere viri cruditifTimi , vt ipfum a fententia fuadimouerent, inter quos Cardinalis Floretinuseum

adiit.

y S

adiitjVt flctlcretadviam rcdam. Sed quum pertina- cius in erroribus perfcucraret,per concilium hxrefis damnatus5&: igni combuftus eft . lucundafronte &c ala- cri vultu ad cxitum fuum acccfllt : non ignem cxpauit, non tormcnti gcnus , non mortis.NulIus vnquam Stoi- corum fuit tam conilanti animo,tamque forti,mortem perpc{rus,quamiil:eappetiifrevidctur. Quum vcniirct adlocummortiSjfeiplum vcllimcntisexuit. Tumpro- cumbens flcxis gcnibus vcneratus eft palum , ad quem poft ligatus fuit : primimi funibus madentibus, tum ca- thcnanudus ad pakim conftridus fuit:hgna deinde cir- cumpolita , pedus tcnus non minufcula, fcd grolTa, pa- leis interiedis .Quu flamma adhibita fuit canere coepit hymnum qucndam , quem fumus &c ignis vix interru- pit. Hocmaximum conftantisanimi{ignum,quiihdor igncmpofttcrgum(neidvideret)iniicerevellet:huciii quit,accede,&: in confpedu accende ignem. Si enim il- lumtimuifrem,nunquamadhunclocum,quemfugien di facultas crat , acceffiflem . Hoc modo vir ( prseter fi- dem)egrcgius cofumptus eft. Vidihuncexitum,fingu- los adus perfpexi.Siue perfidia^fiue pertinaeiahoc egc- rit,certe ex Philofophix fchola interitum viri defcri- pfifTes.

B

111

HIERONYMVS SAVONAROLA.

w

HIERONYMVS SAVONAROLA

ITALVS FLORENTINVS, CONCIO- NATOR, EX DOMINICANORVM O R D I N E.

V I s Ycronoii miretur tammireristcmporibus rantam in homine cucullato, &: quidem lub Do- mniici,profell4 iam olim piorumhofl:is,nomine ,pieta- tcm tanto cum zclo coniundam,quanta hir c in te,Hic- ronymc Sauonarola,extiti{re plurimatuarcriptateftaa tur ? Sed S^ipfamors tibi laudatiflima^ vitxteilimo- nium tribuit , teque facile ab obiedis criminibus falfir- fimis abfoluit : iiquidem homini tam perdite fcclcrato quam fuit Alexander ille Borgia, Romanus eius nomi- nisPontifcx VI, vfque adeo difphcuiffe, vt nqn nifi tc mdignilTmie damnato&: cremato qniefcerc potuerit, rnaximumeire vidcturfingularis tua^pietatis argumen tum, quam mcrito poftea Marcus Antonius Flaminius^ cxcellentiirimus pocta , verlibus illis optimis cele- brauit.

D-jmferaJlamma tuoSyf/ieronyme.vafcitur arttiSy

Tlelligio fanBas dilamata comasy Fleutty O' 03 dixit, crudeles farcitefiamm<Xy

'Tarcitefuntifo vifera noftra rogo,

Strangulatf^s ef acfojlea crematm FlorentUy foji-ulatu ^ontifcts^lejcandri VI, maxi- mo cumhonorumciuiumluBt4f,anno Domini

C I J. c c c c

xcri I L

B iiii

/,• ■•

//

PRAECIPVA CHRISTIANISMI,

'KOSTRA PATRVMQVE MEMORIA, INTER GERMANOS INSTAVRATI ORGANA.

1$

t )

iOANNES REVCHLINVS,

SIVE CAPNIO , GERMANVS. PFORTZENSIS.

^^^ Onticver AT intcgropene feculo Pietas ad ^0^^ Conftantienlis fynodi perfidiam ac crudelita- teni obftupefadta , quanquam aliquot fubinde marty- ribus illam minimeinteriilTefruftrainmedioflamma- rum fupplicio Ibnorc clamitantibus , quum Pfortza, Marchionatus Badenfis ciuitatc , prodiens loannes cognometo Reuchlinus, (quem gra:ce Capnione ,lati- ne Fumeum poflls vocarc ) incredibiU cum fucccflu hebrea: linguxftudia iampridem confopita , coniun- £tis etiam grxcis hteris,excitauit:ncpe vt ex ipfis dein- ccps fontibus veritatem haurire pofteris liceret.Iftis ve ro tam Ecclefise necefTariis, quamfuperftitioni tuc graf fanti exitiaUbus conatibus {q.^^ tenebriones fophiftse, (Colonienfes videlicet, Hocftratoquodam duce,Ma- tarologijhuius fumi vi,raqua alterCacus ex antris fuis cxciti ) mox tanta contentione oppofuerunt , vt Ro- mam vfquc,ad Leonem decimum,tunc Pontificem,bo nis literis non inimicum^caufas cognitio fit delata . Hic vero quis futurum credidiflet,vt , eo fedente ludice iia. quem potiflTimum hoc tclum torquebatur , vincerct veritas?Vicit tamen, damnatifque, Pontificis ipfius iu- dicio, fophiftis , Capnio , &: quamuis non claro prorfus igne,fumo tamen edito qui fuperiorum tcmporum caliginem difcuteret , fequuturae mox limpidiffimae pictatis f^ammarviam prxmonftrauit . Hic enim ille eft ex cuius auditorio nominatim , prxter innumeros alios minus celebres, OccoIampadiuSjPeIlicanus,Mun- fterus prodierunt.

Ohnt inpartia magnis auflus honorihuSjanm Domini 1518. cuius^STTi^iamv Erajmui po" jlea magnofere frofterea Sophiji-is inm/us elegantijj^me defcri^Jit,

C. i;.

2o

DESIDERIVS ERASMVS.

x^

DESYDERIVS ERASMVS^

BATAVVS, ROTERODAMVS.

^^^ Es I D E R I V M Erafmu Roterodamiim qiiancluiis ^*^ inexhaufta ingenij vbertas, pari dicedi facultate, adfummxglorisefaftigium noftra memoria euexerit, mihitamen quxdam religio fuit vclin huiusfacrarij hmine coliocare,vtqui fuum quoddam,vt in plerifque, itainreligionis etiam negotio,iudicium fcquutus,&; fuperftitionesridendo carpere contentus,resipfas vf- que ade6,vel per fe velab aliis difcere recufarit , vt pef- fimx quoque caufx patrocinium fufceperit . Qu_um ta- men illi tantum bonx literx renafcentes , quantum alij a:tatis illius nemini debeant,age,locus etiam illi in hoa Yeftibulo,6<: quidemhocadditoelogio tribuatur.

Ingens ingentem ^uemperfinatorlls Eraffnnm I/iec tihi dmidiumyfiBa tahella refert*

^t curnon totum ^ mirari dejineyleB^ory Integra nam tantum terra neci^fa capt^

In eundem.

Oliit^afle^ II IL idus Iuln,~annoT)omim C IJ, CCCCC\ ■ XXXV I. annum agens feptuagefmum»

C iii

22

MARTINVS LVTERVS,

J3

MARTINVS LVTERVS.

GERMANVS ISLEBIVS, ANTICHRI- STI ROMANI FLAGELLVM, \^IT- TEBERGENSIS ECCLESIi£ PASTOR.

£^:)Oc vultu fuit Martinusille Luterus,I{lebijifi y^l^ Manrfeldenfium Comitum ditione natus, ore toto diuinitus afHatam animi magnitudinem, ipfam- que adeo pietatem,cum fingulari zelo coniundam te- ftans: Euangelicas lucisflamma^,e denfiilimis tenebris fenfim proferenda?,pra;co aDeo Opt.Max. humani ge- neris miferto excitatus , & quidem ( didu mirabile ) ex mediaSatanx fentina, pfeudomonachorum videlicet Auguftinianorum coenobio, ad repurgandum \^^i tem plum euocatus,eoipfo Antichriftooccaiionemei prx- bente,quemarrepto verbi Deiflagelloeratexoccupa- ta Chrifti domo profligaturus:quem non Cxfares, non Reges,non fulmina exarceTarpeiavibrata,non vllx innumerabilium Sophiftarum phalanges,vel tantilliun terruerunt: cuius denique laboribus Ecclefia inftaura- ta,quantum a multis feculis vix cuiquam debet,plura tamen debitura,fi tantum in omnibus iilum modera- tionisac fcientias retinere, quantum zeli vehementio- ris diuinitus ipfi concefTum erat, peccata hominum, &: difcipulorumquorudam turbulentumingenium per mifiirent^_cui_nos_carmen hoc triumphale cecinimus;

^^

^^

0»^4^ ->

^J/

^oma ovhem Jomuk.^RmdmfiU fapdjuhegtt, XJirihm iJlafuhfraudihm iftefups,

Qmnto ifo maior Luterm maior3& illay Jflum iUamque vno mi domuit calamof

I mncy^ladem mmorato ^racia mendax^ Luteri adcalamum ferrea claua mhiL

Ohiitplacide anno Vomini C I D. C C C C C, X L V L Fehruarii ^ie XVII, annum -vit^ agens LX I JI , ^tium anno ^etatis XXXIIlh ^uifuit annus Dommi C I J * C C C C C.

XV II> ViCclefamChrificcefi^etrepurgare.

■^^'

\

4

D/.

-2^

PHILIPPVS MELANCHTHON.

/

PHILIPP VS MEL ANCHTHON,

GERMANVS BRETTENSIS, THEOLO- GIi£ET BONARVMOMNIVM ARTIVM DOCTOR WlTTEBERGiE.

^gVi s te verbjPhilippe Melanchthon,Martino Lu tero diuinitiis rucccnturiatum , pro dignitate celebraueritjfingulare noltri feculi ornamentu: vtpote fummam &c cruditionis in omni difciplinarum ge- nere,&: tii in dicSdo ac fcribendo perfpicuitatiSjtum in doccndo candoris laudem omnium eruditiorum con- renfujConfequutum ? pietate,vitx innocentia,ac in pri mis incomparabilis modefti;^ exempk>,non modo cse- teriSjVerum etiam teipfo fuperiore ? que denique odit nemo niii omnium odio digniflimus. Scilicet hoc tuis laudibus vnum deerat,vt ingrati difcipuh nonnulli, qui te viuum penc adorarant,mortuum incefTeretrad- mirabiU certe Dei prouidentia, ne quos ipfi iibi com- menti funt teterrimos errores, ex te, communi quadiu vixifti omnium fcre gentium dodore^didicifTe videre tur. At nos contra,vel ipfa crepante inuidia,veneranda memoriam tuam fic iuuerit celebrafTe.

Ettf^ igiturtandem tumulifuh mole refofius,

Die 0 Thtlivpeinunc iaces: Et mam inuiiifii viuus tihi tute quietem,

CunBis quietem dumvaraSy Iffa tihi cura (^fanBifePerere lahores,

Charum o honis cunBis ca^ut^

D.i^.

^t fufunde YofksyfUnie ijHlilia ^teHm

ZJtlilta inter ^ rofts, Quo nil candidiusfuit^ ml/uauius vnjuam,

Recuhet Melanchthon moUiter, Etgrauis huic vtfs caueasjuuemfvefenexve.

Qui nemini vixitgrauis»

Oliit Witteher£<!e annos XL 1 1 Theolo^ giam honajque artes fumma cum fde ^ e^ ruditione 0* incrediUli cumfruBu frofej^us , anno Vomini i 5 <? o. ^prilis die X FX, mumannosvit<e JL XIII O* dies totidem njixijjet .

J^

GEORGIVS ANHALTINVS.

3/

GEORGIVS ANHALTINVS

ASCANIi£ PRINCEPS.

E o R G I V M illuftriflimis Germanise principi- [buSjfamilia antiquifTmiq nobilitatisprognatu,ne- mo Theologis miretur annumerari,quum hoc ipfe vi- i uus fandiflimo zelo affedarit. Sit igitur hoc tanti Priji; ci(>is fnigulare &: rariilimi a rhultis fecuUs exepH decus, qu6d&: optimi principis & diUgehtiflimi paftoris mu- nus obiit,vt feUces illius fubditi haberet^quem & in tti ris dominum agnofcerent,&: vt ducem in cselum prsE- euntem fequerentur .Neque vcro tamanguftis Hmiti-,^ b*c6tineri tottatseque virtutespotuerut. Itaque&vi-* cinx &:iongius remotse Ecclefias in tanti viri confiHis, qusedam etiam in eius autoritate acquieuerunt , patete ipfius domo bonis piifque omnibus , ac prxfertim ma- gno iUi Phiiippo Melanchthoni,quem turbuletilfimis iilis Germanici ciuilis belli tempeftatibus coferuatum debemus.Singulari denique omnium virtutum cxem- plum pius hic Princeps fuppeditauit,quod vtinam pau culos faltem inueniat imilatores , qui videlicet eo fint iudicio prxditi,vtquodextrudum volunt,ipfimet ab Ecciefiarum vaftatoribus decepti non euertat. Salue tu vero Anhaltina nobiliffima domus,adiundumque tibi rplendidiffimum iftud decus perpetuis feculis tuctor.

OUitfelict^ma morte annum agens vit^e Jm- raxat XLVI, lCV Cal.lSlouemhris,an noDomini 'cTD. TJ. LIIL

5i

''■V ■^•^'

lOANNES BVGENHAGIVS.

GERMANVS,POMERANVS.

^^ Oakne m Bugehagiiim,exrnonafl:eriiquoquc ^^ cloaciserutiim Lutcrusin paftoris munere col- lcgam iiabuit,moribus quidem diirimilerajfed do^rina & vitx inllituto pcnitus concordem.Nam vt ille natu- ravehemens&:arper,itai(le manfuetus Sc moderatus eft femper habitus , quod &c ipfius fcripta teftantur : in quo fuit hoc quoque eximium , quod ab ambitione 6c auaritiaprorfusahenus, quum ad altiora fxpeinuita- retur,in illa fua forte totos annos triginta quatuor,fum matumfidetum dihgentiavbiqueprxftita,perfeuera- uit, placide tandem, quum annum feptuagefimum ter- tium ageret,viribuscorporis paulatim deficientibus, intercharilhmorura fratrummanus,beatafui mema- ria rehda 5 dcfundus .

E.j.

^•4

3^

IVSTVS IQNAS, GERMA-

NVS,SAXO, WITTEBERGENSIS EC- CLESI^ PASTOR.

^]r?f VsT V M lonam^iuris humani conruItum,Tlieolo

^^^& gia,iuris diuini magiftra^fibicomodiflimureftitu cnda^in SaxoniaEcciciix,fLiturumadiutorem afTeruit: in quo munerc pra:ll:ando,neque dodrinam neque pru dentiam ipfi defuifle^vcl illud oftendit, quod primis il^ lis turbulentiflimis inftaurati Euangelii temporibus ni- hil in{igne,ni{i ipfo confcio,&; fuas etiam partesagente, in Germania geftilfuit, vicinarum quoqueEcclefiaru, ac pra:fertim Hallenfis Saxoni^^se infpedore : in cu- ius etiam veluti finu Martinus Luterus animam ex- halauit. • O^eaHO;

Ohiitmtem in Scclefia Syjfefeldenji, magni illms

trlncivis EleBorts loannps Fridericifhorum m

acerrimii illps tempeftanhu^ confantipmm co~

meSi annumagens vttiefixagefimumtertium,

anno Domini C/J' ' TX LXV .

3^

3/

lOANNES FORSTERVS.

GERMANVS, AVGVSTANV S , HEBI^AI- C^ LINGV^ IN ^ITTEBERGENSI ACADEMIA PROFESSOR.

^^ O A N N E M Forfteru Augufta Windelicoru, Wic •^^ teberexSaxonum.vclEcclclix totipoti^genuit, Hcbraicx linguse profeuorcmlonge dodifTimum, vtle xicon cius lingua^ ab ipfo editum teftatur : in quo ficut in ipiis rebus, lic etiam in vocibus non raro cxcutiuiiTe Gramaticos hebrasos contendit,qua in re vt non omnc^ habeat adftipulatores,{ictame'n adlinguam facram ac- curatms cognofcendam dodorum ingenia magnopcre cxacuit,iifdemftudiis,quibus contcntus vixcrat,feli-^ citerannoDomini ClD. ID. LV 1 immortuus.

E

n].

%s

3J

GASPAR CRVCIGER.GER

MANVS, LIPSIENSIS, ECCLESIASTES WITTEBERGENSIS.

^AsPARVM Crucigerum res ipfa demonftfauit fuiffe Martino Lutero , in opere dommi confici- endo,adiudum : trium linguarum egregie peritum,in- genio acrc,&: mira:,vt aiunt,in exfcribendis illius enar- rationibus celeritatis : cuius etiamiudicio Luterus ia GermanicaBibliorum traflatione fertur pluriraumvti confueuilTe. Fuifprxterea phy{ices,tumgeometria^, tum verx illius Ail:ronomi3e,atque adeo Medicin^e quo que mirifice ftudiofus , adeo vt nifi Theologice profef- fionem cxteris omnibus ftudiis fapietifiiime antepofuif- iet,in fingulis illis excellere potuilfe merito iudicetur.

Ol^iit autem m/uajlatione ^ittehergtei corporis njtrihm tantum mgeniu mmime aidequantihm, jlorente adhuccetate , anno "vitie "videlicet con- fecio quadragefimo qumtOyanno autem a Chri- Bonato 'CJX U. XLVIIL XUl, l^ouemhris.

lOACHlMVS CAMERARIVS,

^/

lOACHIMVS CAMERARIVS,

GERMANVS, PABEMBERGENSIS, GKJE- CJE LINGYJE ET PHILOSOPHIiE PRO- FESSQR LIPSI.£.

^l^V o pjurcs cruditos liomincsGcrmania noftris ^^^tcporib^ protulitjCo maior 5c illuftrior eft loaclii- mi Camerarii gloria,quihonorata familia'Pabembcrga: natus, quijmlitcrarum ftudiacxterisrebus antcpofuif- ict,c6 proucdus eft eruditionis,vt,communido6torii o- raniii cofefu, peritiorc lingux Grxcse neminc , in latina vcrblinguadifertiores perpaucos, cxadioreautc nul- lum fcriptoremhabuerit Germania,{icut plurimaipfius monimenta teftantur. Ad hanc autcm in omnibus bonis difcipHnis cruditioncm acccffcrat pietas fingularis,pru dcntia longo rerum vfu confirmata,quum etiani magno illiPhilippo Mclanchthoni id ipfum cfTetquodAtticus illc Ciccroni,tantum denicpe iuuad^e rei literaria: ftu- diura,vt,fpretis dignitatibus omnibus, quas alioquifaci le fuis virtutibus confcqui potuilTctjin nobililTimis Aca demiis Wittcbcrgeii,Tubingcnfi,Hcidclbergefidocen do confumptis aliquot annis , Lipfia: tadem pofitis fedi- bus,in extremafcne£ta fortiter idem munus obiens,lu- gctibus bonis piifqueomnibus,6w moxfcquuturamrc- rum commutationcmprxfagicntibus,inDominopla^ cide obdormiucrit:hocquoqucbeneficiumaDeoc6fe quutus,vt dodtilTimos patriquc fimillimos liberos rcli- querit.Nos autc hoc epigramate fumus illii profcquuti

Extjnfli^i olimi J^ufifiemHh alunki

8t 'vitam vejlra reHitmJlps ope. I^os contra ijoht^Joachmi infmereiJ^/Cufi:,

f/as miferi extmSisfeluimm exequias. I^am^ue omnes tecum,tecumJoackme,Cam(^ni€

ZJt "vixere fmulfic perierefimuL

V.].

// 1

^r2>

MATTHIAS PFARRERVS

ET lACOBVS STVRMIVS ARGENTI- NENSES PATRICII.

^^^^ Vo illa non Argentinenfis tantumreip.verum e- ^^^ tiam totius Germania; lumina , Matthiam Pfar- rerum &: lacobum Sturmium,ab{it vt filetio prseteream: vtrunque literispolitum,ingenio magno,prudentialin gulari , pietate eximia,lludio in iuuanda patria indefef- fo.Hi funt igiturquorumpra^cipue hortatu Chriftiani- fmus in vrbe citra tumultum initio inftauratus,&: fcho- lailla celebris,adhibito in coniilium dodiflimo viro lo- anne Sturmio adhucfuperftite,fuit conftituta : quorum denique confiliis Argentinenfisrefp.tum domifapien- tiffimc gubcrnata,tumforisfortiflime citra vimarmo- riijlacobi prsefertim Sturmii faciidia,defenfa, difficilli-- mis afperrimifque temporibus ftetit : adeo quidcmvt quemadmodum olim Cicero vnius eloquentix vi Liga rium lulio Ca^fari vel inuito reconciliauit , hatid paulo aliter Sturmii Cxfari Carolo armato &: vidori occurre tis eloquetia omnem illius iram infrcgific meritb cenfc tur. ItaquePfarrcrum ciuitas minime ingrata( quod anteanemini conceftum fuerat)fepties confulem crea uit,&: quamuis pene oduogenarium mortuum, tamen non fecus quam intempeftiue libi ereptii luxit : &: laco bu Sturmium aliquoties eiuitatis magiftrum (qui fum- museftilliusreip. magiftratus ) declaratum, ac licet Pfarrcro setate iuniorem,priorem tamen,anno vitx vi- delicct LXIII,quifuitannusDomini CI3-ID.LV» mortuum , vt patrix patrem maximo cum mccrore fc- peliuit.Iftud tamen in Sturmio fortaffe quifpia merito reprehenderit, quod in perpetuo coelibatu viues , hse- redcm fuorum virtutum patrix videri poflit inuidii^ fe. Scd quidfi vcritus cft vctus illud &: quidem re ipfa frcqucnter approbatum^Hcroum filii noxae ?

F.ii.

^'i

^i'

PETRVS BVFLERVS. GERMA-

NVS, ISNENSIS.

V o rariores Pctri huius Bufler i mcrcatoris , &: quidem locupletis, virtutcs fuerunt,eb digniores lunt quarum exemplum omnibus proponatur . Certa- runtigitur in hochomine cum diuitiis,honefta merca- tura partis, propagandar verae pietatis ftudium incredi- bile,charitas vera,hberaUtas loge maxima.Hic enim il- le eft qui Ambrofio Blaucero, domu fuaperdudojChrJ ftianifmi linx inftaurandi primus autor fuit : qui, Pau- lo Fagio fuarore^ofticinam typographica, accerfitis ctia maximo fumptu dodiilimis ludxis , ad hebra:os cxcu- dendos hbros,nulla non modo lucri fpe, fed etiam ma- ximo difpedio^Ifna: conftituitrqui quum ex vicinis op- pidis non paucis feledos adolefcentes , quorum opera poftea Eccleftse vterentur , Argentinam fuis ftipendiis crudiedosinififret, Senatum Argetinenfem fanda qua- dam a^mulationc adfcholam illam nobilem inftruenda erexitxuius domus, vt Abrahami alterius , pauperibus fcmper patuit:cuius vxor vt altera Sara neque liberali- tate,neque in fufcipiendapauperum,prxfertim :Egrota tium infpcdione marito ceflit:qui denique in ipfa mor tc fui fimiliSjbonorum fuorum trientem piis vfibus con fccrauit,hoc etiam a Domino confequutus,vt qui pioru hominum multorum vitam foueratjdiutiffime quoque, annos videlicet LXXVI, viueret, anno demum Domini CID. 13. LI, anima ilhperplacidereddi ta cuius gloriam omnibus opibus antepofuerat viuus.

F. i\).

J.f

A

7

MATTHIAS ZELLIVS. G E R-

MANVS, KEYSSERSPERGENSIS, AR- GENTINENSIS ECCLESI.E PASTOR.

^^^Att hi am quoqiieZeIlium,Deipr6uidentiacx ^^obfcuriflimis tenebriSjLaurentiani videlicet tem pli ni Argentinenfi ciuitate parochum,ad illam admi- rabilem Euangelii fui lucem euocauit: qui primus An- tichriil:iana; dodrinse in vrbe frequentiilima 6^ epifco- po luo addida5palam,non fine magno vitae difcrimine^ aduerfatus,certare pri^non deftitit quam profligatis pla ne fuperftitionibus, Ecclefla, Bucero &: Hedione adiu- toribus,anno Domini millefimo quingenteflmo vice- limo nono,autore Senatu,conftitueretur:homo non do drina tantiim,fed etiam chriftianis virtutibus, ac prx- fertim modeftia,temperantia , & charitate in pauperes infignis. Docuit aute in Argentinefi Ecclefla annos vi- ginti fex,anno vitie feptuageflmo primo placide mor- xuus anno Domini CID- ID. XLVIIL

MARTINVS BVCERVS.

^J>

MARTINVS BVCERVS, GER-

MANVS,SELESTADIENSIS,ECCLESIi£ ARGENTINENSIS PASTOR, ET DE- MVM IN ACADEMIA CANTABRIGI- ENSI THEOLOGI^ PROFESSOR.

Cj^fi i£C illa efl Martini Buceri facies grauitatis coim f^J tatc temperat^ fpeculum.Cui ex Dominicano- rum cloaca Luthcri voceWormacia: coram Cxfare li- bere loqucntisexcitOjVariifqucpoft infidiis appetito, ciuitas Argentinenlis reflitutam apud fe Eccleliam dc- bet : cuius &: cruditionem fingularem,&: zelum pietatis cximium cum cxccUente prudentia coniundum,omni busfeculisteftabunturtum dodiffimse ipfiuslucubra" tioncs,&: in publicis Imperii comitiis difputationes ha- bitx,tum pro Ecclefiarum pacc, quamuisnon fatis foeH ci fcmper fucceffujlaborcs fufccpti. Quarris quam tan- dem mercedem rctuleritrquam nimirum mundus per-' loluere piis Dei feruis confueuit.inum igitur cadem il- la tepcilas qua; GcrmanicasEcclefias pene pcfTunde- dit, in AngUam vfqueexpulit : vbi ab Eduardo fexto rehgiofiifimo Rege humanilfime except^ , &: '\i\ acade- miaCantabrigicnfi Tiieologiam fummo cum dodo- rum. piorumque omnium concurfu circiter biennium profeiTus,quum placidamortc pridie cal.Martias anno Domini 1 5 5 1 , annumartatis agens fexagefimum pri- mum obiifTet, quinto poft anno,euerfopofl: Eduardi Regis obitum Refigionis fl:atu,&: impio apoilata Regi- naldo Polo Cardinah,Marix Rcgina: tcmporib^^omnia luo vnius nutu adminiftrante,eruto crematoquc ipfius

G.j.

b-p

in eademacademia cadauereanno domini 1556, die fexta Febr.martyrii palmamtulit: quarto rurfus poft anno admirabili rerum vicifTitudine fub Elizabeta re- gnante,iudicio aduerfus innocentem publice refcifTo, in integrum reititutus . cui fumus veriiculis iftjs gra- tulati .

^HataleSy^Bmereituos ^ermania iaEtat^

J<[ataUhKsfelix tuk, Quis vero n^quantHsfueriSituaJcripa loqumtHri:

^dlitttis orhis njltimum, J)e v.itafiqups rogitet, Cermania dicet,,

Inuita 'Bucerum expuli, ^jtegofcfuljum (fia dixerit ^nglia)foui:,

Tandemqueteximortuum. Uerum mox eadem(faHum 0 immane)fePulcro

Flammis cremauit erutum. Fallor egOytotHs terri^n^fecls an exferSj

'Bucerefc Ci^lumtenesf ^. -

£f

s^

PAVLVS FAGIVS.

63

PAVLVS FAGIVS' GERMA-

NVS, TABERNENSIS, ECCLESIiE A R» GENTINENSIS PASTOR, AC TAN- DEM IN CANTABRIGIENSI ACADE- MIA THEOLOGli£ PROFESSOR,

^^BSiT vt mortuos feiungamus quos eadem fidcs, )^^ zadem in vna ciuitate fundio^idem exilium,idem denique martyrium coniunxit. Hic igitur ille eft Paul^ Fagius apudTabernas Rhcnanas,PaIatinatus oppidu,na tus:Capitonis(cuipofteafucce(rit)hebrxamlingua Ai- gentinx profitentis tam diligens,quamuis premete pau pertate,auditor,vt tandem^ipfis quoque teftantibus Iu~ dxis,eius lingua: peritiirim^euaferit. Ifnaenim ad pafto lis munusaccito,vtoHm Origeni Ambrofius quida,ftc Fagio diuinitus contigit Pctrus Buflerus,ex ordine illius ciuitatis fenatorio,cuius proptiflimafandifrunaqueli- beralitatefretus, illum ludseorum amultisfeculis do~ diflimum Heliam ad fe acciuit, &: typographiam infti- tuit hebriEis excudendis libris,rK)n illis fabulofis,impiis &: ineptis,fed vtilibus & ad veram rehgionem accomo- datisdcftinata : maxima quoque proculdubio pra^ftitu- rus,nifi difliicultates alise obftitiflent. Tadem igitur Ar gentinameuocatum,ibique tum paftoris tum dodoris munus egrcgic fuftinentcm, eadem illa qua; Bucerum hunc quoquc tcmpcftas in Angliam expulit: vbi vix fa- lutata Cantabrigiajanno Domini 1555. pridie Idus No ucmbris,annum vitx 45. agcns mortuus, eandcm quin to poft anno cum chariffimo collcga Bucero martyrii palmam Marianis tcmporibus tulit^flmul pofteacum eodcm^fub Eduardo rcge,ipflus mcmoria in intcgrum rcftituta.

G.iih

i^

6^6^

GASPARVS HEDIO, GERMANVS^ ETLINGENSIS, ARGENTINENSIS EC- CLESIi£ PASTOR.

^ A s p A R V M Hedionem,honefta familia natumjSc ►alilcaTjVixdum rcnata in Gcrmania Euangelii lu- cCj Matseologise dodorem , ac dcinceps Moglmtinum Ecclefiaften creatu, ademerat nobis teporu illorum in~ felicitas , nift Dominus tum ipfius tum Ecclefia! fua: mi fertuSjillum veritatis luce IlluftratumjArgentina,Mat- thiarZellio &;MartinoBucero, tuncprimiam Argenti- n^e verum chriftianifmum inftaurantibus, adiutorem futurum extruftffct : vbi quum Concionatoris mune- re totos annos viginti trcs, fumma cum fide ac diligen- tia perfundus eflet, editis etiam nonnullis hiftoricis fcriptis,anno Domini CID.ID. LII ,XVII. Odobris, magno fui deftderio cundis relido , feliciter in Domi- no obdormiuit.

$ &

WOLFGANGVS FABRICIVS

CAPI TO,GERMANVS/ARGENTINEN- SIS ECCLESIiE PASTOR.

^Olfgamgi Fabricii Capitonis nomen eruditio Sfingularis in hebraicis prxfertim literis,&: eximia pietas,nunqua interire patientur:quaru teftimonia pau caquidem,redluculentaedidit,plura multo habituris pofteris,niii quscverbisdocebat, agendopotius quam fcribendo confirmare maluiffetrin eo quide felix,qu6d ex hac vita prius euocatus quam Argetinenfem Eccle- fiam belloru tempeftatibus exitio proxima videret,cha rifTimis collegis Martino Bucero Sc Paulo Fagio , exilii in Angliam comes non fuit , fed dux potius in cselum, anno Domini CID. ID. XLII, peftis lue fublatus, prxiiuit.

H.;,

6&

VOLTGANGVS MVSCVLVS.

V ,:;?*

WOLFGANGVS MVSCVLVS

LOTHAPvINGVS, DVSANVS, IN EC- CLESIA BERNENSI THEOLOGI^ PRO FESSOR.

^^ Ac T E N T alii nobiles natales quos nimiu Ikpe vi ^^^ciis infignibus contaminant:nobilitateautemfua eximiis plurimis virtutibus quod ipfu quoqucaugufta facies teftari videtur,inchoarit Wolfgangus Mufculus: quem Dufx,Lotharingicx ditionis oppido, Alfatiae pro ximo, patre tenuis admodum fortunsEnatum,neque paupertas quominushonelHsomnibus ftudiis incum- berct,neque monachatus pedic^efquibustuc facile fuit homines ,pietatis & honefti otiifpecic,ilIaqueare)reti nuerunt,quominus agnita veritate,Pauli cxemplum fe quutuSjtextrina etiam difceret , qua fefe,quietus in do- mo Dei permanens,ncmini grauis,fuftentaret. Sedla- tere diutius nonpotuit quemDominusadrcs magnas gcrcndasatam paruis initiis dcftinarat. Itaque Argen tinse magno illi leruo Dei Martino Bucero pietate do- " dirinaque fua approbata,defignatus ab AuguftanaEc- clcfiaVrbani Rcgii docbiffimi optimiquc viri fucceftbr, tantum cfFccitjVtvrbs illaantea in vtramque partem claudicas,Euangelicam doctrina aperte amplederetur: &: ipfe tum concionando,tum facras literas laboriofifli miscommcntariis illuftrando,tum Grarcorum fcripta latine interpretando,multis denique obitis pro tuenda verarcligione in Impcrii comitiislegationibus, clariffi •^■'' in Ecclefia Dei nomen merito fit adcptus.Sed quse

H..,.

0'f

Bucer um & Fagium in Angliam expulcrat belli tcmpe ftas^Mufculum quoque frullra/ummo etiamcum vit^ difcriminejin confirmandis fuis Auguftanis omnia ex- pertum,vrbe excedere coegit ; que benigne exceptum inclita Bcrneniium ciuitas facros libros maximo cum ecclefiarum omnium frudu interpretatem totos annos quatuordecim fouit,donec videlicet annum agens vitse fexagefimum fextum,placida morte , quemadmodum omnibus vtilis , nemini grauis vixerat,III.Cal.Sept. an- no Domini 1563,^^ dominum migraret : hoc etia a Deo beneficiu confequutus vt filium Abrahamum Mufculu jelinqueret, fidelem Ecclefiae Bernenfis Ecclefiaften, &: in quo renatus merito videri poflit . Nos autem illi fic parentauimus.

Magmm dicere mu/culumfuftUum

Quumfit durihm m/olens latints,

Magnum hunc dicere J^ufculum quodaufms

Quamuis puluere conditum vufiilo ^

St caufam rogitas ,viator : audi,

J-faud cjuaauamfmt ife mus PufUns,

(Ipfumfi liheat vocare muremj

Illarum ex numero famelicarum

Qufefelis ravidos njerenturvngues:

Sed qui ivfospotm catos rapaces,

Quantumuisfolitos fotentiorum

Ipfis cum dominis domos vorare,

ZJiuus perculitj ^fuo Pauentes

^dhuc nomme territatfevultus.

Immo mem tremuit auoime iUa rupis

7arvei(Q arcihifs mcuhans leacna ,

Orhi$

e/

Orhii.magnanimos vorans monarchas^ J^agnum O* dicere Jirfu/cf^lum pigehity Oumuii fuluere conJmm^uJil/of

ii.ii}.

sx

^J

HERMANNVS, WIDENSIS COMES, COLONIENSIS ARCHIEPISCOPVS, SACRI ROM. IMPERII SEPTEMVIR.

f^ Imagnis in rcbiis vel voIuifTe fatis eft, qux tibi ^ laus dcbccur,Hermannc, qui Scptemuirorum Ec ciciiaiHcorum Imperii primus , non oculosmodo ape- ruifli adcxortam Euangclii lucem/ed etia accitis quo- que dodilTmiis thcologis Melanchthone &: Bucero,vt omnes tibi attributx Eccleiice lume iftud tecumintue- rentur pro viribus efficere ftuduiftirSed erant illorum plerique nimirum tanto beneficio indigni.Tu vero haud ieciis quam oHmaludaCHRiST vs a tuoloanne Groppero proditus quum effeSjretulit quidemhic quo que proditor ftipendium pcccati moftem,C4rdinalitii galeri vinculis ftrangulatus : tu vero non modo con- fcictiam tuam hberafti, fed tcipfum quoque nicmora- biii feculis ojnnibus exemplo fuperafti^quum vltro vi maiori ccdcs,paternis bonis cotentus,placide Chriftia- neque viucre,q.uam licct immerito ereptam dignitat,e tuorum fubditorum fanguine tutari maluifti.

EleBiis hic^rchieptjcoftfs anno DominttC 1 0, 13. X, C^/arfCarolo vim ahoqUi illaturo cej^tt arclnep/copatu anno Domini C IJ. 10. X LU ! ^ placidifima pofleamorte,%uerni „ . . futieWidenfisiittontsoPpidoifelicitermortum anno Dsmtm C/J. / J. L/ 1,

fA

ANDREAS GERARDVS.

eS

ANDREAS GERARDVS,FLANDER, HYPERIVS,THEOLOGI^ PROFESSOR MARPVRGENSIS.

n|Ic illccll AndreaSjHypcriusa patria cognomi- natus,qucmHyperarii ciuitas non tatum Eccleiia: & acadcmia? Marpurgenli,in qua theologiam vir citra controuerfiam cruditiilimus limul &: diligentiflimus,to Cos annos viginti duos docuit : fed vniuerfx potius Ec~ clclj:;e chrilHanx genuit, vtpote quam ne mortuus qui- dem hbriSjfcientiirime fohdifTimeque fcriptis erudire definatrplura etiam multo polteris rehdurus nifi maio- rem vtihtatis pubhcx,quam valetudinis curam geren- tem intempeftiua mors fuilulifTetjquem mortuum hoc carmine fumus profequuti.

l<[on Hyj^erls dedithoc, Hyprhtihi Vatna quondami Quoijuferkfotim ducis cognomen ah ori^: 'Kectihifirs olmtrihuittemeraria nomeny K^nired^iativfafiio ornauit te nomme virttts. hfocfan^i moreSytenerts hoc omnis ah annis Z^itavrohatfuijerum cur^e cAoauefacrata, E^cjuis enim meliuSiCiuifham teforttm njno Tarpeia aggrefjus iepellere rupe tyrannum t CertiHs an quifjuam errantiperdeuia turhcc Commo nflramt iterfuferas juod ducit in artes^

u

0^

. MaBe igitur venute.ffyferhqum necfera totum Mors dommt , totum necferuantclau^ra fpulcri , Quinjuperi meliorefouent iamfarte receptum, ^ltera dum tumulo qua nuncpars claufa quiefcit ; Exanimifque licet iam cceli adlumenanhelat ^ EuigiletfceUx: ^ auodtu diceris, illud SuadaSiHyferiitumreitumnomim totm.

Ohiit Marpurgi vhi annos XXI /, c^ amflim theolonavrofef^pis efyanno Domini 1 5 6 4,6 <^/. Fehruarihannumvitii agens L I IL

SWA^Vi'*-^-

#/

I.ii.

/?^

/C 1

lOANNES SLEIDANVS , BELGA^

O A N N E M ,a patria Sleidanum Gognominatu, Lu [tctix bonis dilciplinis excultum excepit Aro-enti na, vbi quum &: eruditionis &: prudentix atque pieta- tis multiplexrpecimenindidiiretjdignusefthabitus cui Jicet pcregrino res longe maximi mom^ci procurande committerentur.Itaque tum in Anglia communi Pro-

teftantium,quos vocant,nomine,legationcmobiit,tum etiam interfuit Tridetino conciliabulo ciuit^tisArgen tineniis legatus:in quo vtroqLLe munere,quamuis diifi- cultatum plenOjtalcm fe prxftitit , vt magnam ab iis, a quibus milTus crat,laudcm reportarit.Sed cTternumilii^ ' laborum teftimonium eft hiftoriailla dcreip. &:f elio^io nis in Germania ftatu ab initio inftaurati a Lutero Chriftianifmi diligentiftimc viginti quinc]uc libris,non hortante modo , led etiam materiam ei fuppeditante clarifTimo viro D.Iacobo SturmiOjVeriiTime fimiil &: ele gantifllme perrcriptaa,adied(i ctiam de quatuor monar> chiis erudiirimo commetario:hancipiius gloria, quam-i uis no ablque iniigni Ecclefix totiurqucGcrr|(ianici im- perii detrimeto,augente eorii culpa,qui,riiie ncgligen^ tia^fiue prxpoftcro mctu , fiuc quodilluhi a^quare f^/ poile dclperarant,contice{cere,reTquc tara memorabi-,' lcs pati iilentio perire,quam opus ab illo cocptum perfe qui maluerunt.Obiit autcm Slcida^ius Argenttn^ ^ j^ .e^ pidcmico morbo,anno cetatis dutaxat quinquageilmb^ quifuitannusDomini CID.ID.LVI. ...- --. v.-!^

I.ii>,

"*)(?

fi

VLRICHVS HVTTENVS, GERMA- NVS, FRANCO.

L R 1 c H V M Huttenum generis nobilitatem,gen- tilitio cognomcto,6£ virtute quoque militari te- ftatam,animi vigor infignis magis etiam nobilitauit, quum ad eruditionem non paruam,acumen quoque bc feftiuum in primis ingenium ad poeticen natum,({icut variis carminibus &: aliquot etiam lepidiflimis dialogis declarauit ) adiunxiffet , eafque dotes ad verx pietatis propugnatione contulifTet^acrior tamen,& mordacior, vt multo Tolidiorem ac viuaciorem gloriam merito fue rit adepturus^nifi mors illum intempeftiua, annum vi- delicet ^etatis tricefimum quintum agente , priufquam illa ingenii vehementia maturefceret , e viuis fufta- lilTct.

BEATVS RHENANVS. GERMANVS. SELESTADIENSIS.

^^SEatvm Rhcnanu,quomin^vtnomiiieita reipfa ^i^?^quoque penitus beatevixifle arbitrcmur,illud ob- ilat quod \cram religioncm fic approbarit, vt iila tame aperte non fit profcflus , liueiftud timiditatc quadam fecit , homo vique adco tranquillioris vita; appetcns,vt in patria nuUum publicum munus vnquam fubire^ac ne vxorem quidem,quanquam vnicuspatrish.xres,&: qui- dem fatis locuples duccre ruftinuerit.-iiuc quod refe cu- iufniam aliquando communi conrcnfu conftitucnd^e iii rcligione concordix fpc pafceretifiue potius Erafmi e- xcmplum hac ctiam in re aliquatcnus fcquutus,cui plu rimum in omnibus tribucbat,& quem Baiilece fludiolif- fime colucrat. Vtcuque iit,multiim illi fcdulo 6c pereru. dito antiquitatum obrcruatori,omncs bonarumlitera- rii ftudiofi debct, vtqui^&fi no omniafit afTcquutus^plu lima tamcn acutc ac diligcnter animaduertcrit,&aditu ad alia cognofccnda multis ante tenebris obfitum ape- ruerit:quod dc illi de Germanicis rcbus libri,&; dodifli- ma tii Tcrtulliani,tum ctiamTaciti,Plinii,Liuii ,Sene- cXjPaterculi rccognitio,abunde dcmonflrat . Vixit i- gitur in patria coelcbs inculpate,gratus omnibus, nemi ni grauis,ad fexagcfimum vfque fecundum annum,quo ex balncis rcdics,Argctorati eft mortuus,anno Domini CID. ID, XLVII , indcquc in patriam,cui inilrudifri- ma bibliothecham legarat,deportatus,ibique iricritif- fimo 6c honorificentiirimo cum elogio fepultus.

K.i.

•/i

i6

SEX GERMANI^ EXIMII

MARTYRES.

K.ij.

//

//

HENRICVS ZVPPHANIENSIS,GER

MAN.VS.

frt/T) E N R T c V M Zupphanicnfem ex academia Wi- y^2 tcbcrgenli, in qua dodis omnibus ac prefertim Phiiippo Mclanchthoni chariflimus ahquandiu vixe- rat , in Dichmarliani ad cxleftem propagandam dodri nam anno Domini CID. ID. XXII. euocatum,& a Monachis tandcm poi^ infinita fuperata difcrimina Al toriiio expuHum , ncque tamenproptereade priftino zelo quanquam remittentcm,exccpit Meldorfiium,v- bi Dominicanorum impuHii a tumultuante plebe eode momcnto captus, omnj crudehtate excarnificatus,indi <Staquc demum caufa vftulatus^refe quafi Germani;^ pri mitias,anno Domini CID. 10. XXIIII, confecrauit

K. ii;.

1$

p

\^OLFGANGVS SCHVCVS,

GERMANVS.

Vi V s altcro poll anno vcftigiarequLitus Schucus inLotharingix' oppiduloquod S. HippoUtu va*- cantjEuangehum conftantcr tum vocc,tum etiam eru- dito ad Antonium ducem icripto protcirus , quum ob cam rcm pericUtari ciuitatem ipfam vidifTct^boni ihius paftoris exempkim fequutus,vltrb Nanccium ad prin- cipcm vcnit,vbi in tetcrrimum carccrem conicdus,in- dcque crudehifimi Francifcani Monachi Bonauenturx Renehi conuitiis opprefTuSj&mox ad igncmabrcptus, eaconltantiapyram accenfam PlahTium quinquageii- mum primum decantans fubiit, vt mcrtcm ipiam lacef lere videretur , XIX Augufti,annoDomini CID. ID. XXV,duobus paulo poft ex iudicum numcro,'a quibus damnatus fucratjfubita mortc liibhitis.

S (7

LEONARDVS C^SAR, GERMA-

NVS, BAVARVS.

^^^ Vd o V I c V M , cognomeiuco C^farcm , honcfta fa ^^ji miliaortu m Rab^,Bauari^ oppidulo, liceat nobis Imperatorem etiamnominare, vetcrum Romanorum morc, fuos duces rebusegregiis geftis hac acclama- tionc honcllantiumivt qui proditorie vifendi moribun di patris obtentu Witteberga accitus,&: mox pro h^re tico damnatus,quo crudehus vilulatus fuit , eo glorio- fiorc exitu de morte ipfa,anno Domini CID. 13. XXVII, XVI Aprilis, dignumetiamfuavirtute pr^- conem Martinum Luterum nadus,triumphauit.

L,}.

^^

GEORGIVS CARPENTERIVS, GER- MANYS, BAVARVS.

SLtervm eodem anno vcitente,inrignis alius ^^^^^ Chrifti athleta G corgius Carpcnterius , Monaci, que eft Bauarie mctropohs , ineiuldcmgcncris ccrta- mine triumphum egit , fed eb celcbriorcm, qubd &; ia vrbefrequentiore,6^ in fpeclatiorc pugna fidcs ipfius magis enituit, quum ^ oblatam (i modb vcritatcm euo caret vite vcniam palam rcfpucret,&: aduerfariis in ipfa morte fortitcrrepulfis,hoc verum (diccrct) vobis fidci me^ fignii efto^qubd Ie s v nomc ad extrcmu vfquc haU tum inclamabo,quod &: fande,quamuis veluti repctitis mortibus vftulatus,iplis obftupefccntibus caniificibus, reipfi preftitits.

L.ii.

5//

^6'

PETRVS FLISTEDIVS, ET ADOL^ CLAREBACHIVS, GERMANI.

^^Nn o inrequente,nempe CID. ID. XXVIII, mul

i^^lt tis calamitatibus , fame videlicet,e6que morbo qucm Anglicum fudorem vocant , vaftatione denique per Turaas Hungari^ illatajinfigni , clamantibus ad ra- uim ColonienfibusTheologis, iram Dci non niii Lute- ranorum,quos vocabant, fuppliciis expiatum iri,duo i- fti eruditione , &: pietate , aliifque virtutibus infignes iuuenes,Colonioe eodem pene momeato,ad dicendam caufam &: ad fupplicium abrepti mutuo {q,{q, cohortan- tes,veritatem beata morte fanxerunt, tam foecundis ip forum cineribus fadis, vtmalos ipfos confultores fiue mox confilii tum puduifte tum poenituifTe conftet.

L.iij.

%^

.5'/

PR^CIPVI INSTAVRATO-

RES RESTITVTI NOSTRA MEMO- RIA IN HELVETIA, VICINISQVE RE- GIONIBVS VERI CHRISTI ANISMI.

Q r

HVLRICHVS ZVINGLIVS.

9^0

■Tv, .*->

-^ f^r-j --^ -Vvf--^

lOANNES OECOLAMPADIVS.

M.i.

ii} f^-

HVLRICHVS ZVINGLIVS, HELVE- TIVS TVGIENSIS, ET lOANNES OECO LAMPADIVS GERMANVS, CHERVS-

CVS , WINSPERGENSIS, ILLE DEM TIGVRINiE, HIC VERO LIENSIS ECCLESIiE PASTO*R.

QVI-

BASIr

P AR nobile Synafpiftarum Hulrichii ZuingliuTi [gurinx &: loannem OEcolampadiu Bafilienfis ec cleliarum nobiliflimarum inftauratores ! vtr^nque ex Antichrifti faucibus omnipotentis Dei manu y ad illum verbi dei gladio iugulandum eruturquorum fecundum Dcum excellenti dodrinse^fummse fidei , labotibus in- credibihbus, inuidse denique c6ftanti*e, tot vbique ani mse, ac prxfertim Alpinarum gentium pars longe maxi ma , aflertionem ex antichrifti tyranidc in chriftianam libertatem debetrlongius etiam multo progrelTuriSjni- fi,fic merentibus hominu peccatis,opus Domini a qui- bufdam(prohdoIor ) eius ipfius architedis fuiffet im- peditum.Quos autem Christi fortiflimos athletas, mutuas fibi operas tradentes, idem pietatis amor con- iunxerat,mors eodem anno fuperueniens , diuerfa ta- men,ad exiguum tempus feparauit . Bellofiquidem ab iis exorto qui fulgorerxi Euaugehi ferre non poterant, Zuinghum in callris rnihifterio fuo fungentem,hoftihs manus cxfum (^emauit,vt ferui fui obitum Deus dupli ci decore coronaret.Qu.od etiim fandius aut honeftitis cuiquam mortis genus contigerit,quam fi pro patria fi- mul&:proDei gloria moriatur ? OEcolampadiii ve- rononitamultopoftBaiil^se gregemfuu,pefte graffan

te

9^

te vehemcnter affliclum , tum verbo Dei tum intc- gcrrimx vita; cxemplis confoiantem,idem morbus pla- cide in Chrifto morient^mjCommihtoni luorurrum in mcHorc illa vita cxlcfti adiunxit . O foeUx ( iterum in- quam)Dci fcruorum iugum^iifubigi&fcrifcfe ab iftis palfus cfTpt mundus. Nos autcm gratis- hominibus fuc- cinent<es,agedum fi^Vtn^u^e pdf cntemus.

^umglm arderergemmoqmmfanftusamore , 'Kempe Vei infrimpSideinde etiamPatri<i,

J)iciturin/olidum/e deuoutjp duohm,

1<lemfe T>eo inprimi^jdemde etiamPatrioc,»

Quamhene ferjoluitjimuliftts y>ota duobfis, ^rofatria exanimis,frofietate cinis !

lOANNI OECOLAMPADIO. .

OEcolampadius j/erenanuper Lamfasy ade Jacra Dei corujcansj Qualts limPidtoruejPuriorue Z^ix vUis micuttlucernajeclis, En mortis iacet ohrutus tenehris, ^t vohis male fit,maU tenehra, Lucts munere qu^e hreuifruentes, Eheu, nos miferos homunciones *NoBefic premitpstenehrico/a. Sedhene hoc-cecidttinigroe o tenelro^, Qupddum iffamfetitis,maU, lucernmy

M.ij.

5>J

Lat^namtamenohymfikvnam: . iin3§

Latefna)>tlateat ^^mhlnhtcfefultai ' ^^^ ^'^

Ipfafedmamemicetlucerna.'' ^ibm

Cajtts ejt acmrtum crmatm 2'umglimmn& , Dommi 1 5 3 1 , JieOBohrk X I , anno vit<t

( X L f)1 1 1 : fQecolamfaim autem anthrace correftm 'Bafile<ie oHit eoiem anno fal. De- cmhris,anno <etatis ^ LI X'

;A vViV!ii^. itk^

.OiaAqMAJODHO IWMxvOt

.■;:-4<i;w>A'.\\r'.=

i;avi

l. k- - f _ -

,'I'.'l'

9 3

■^,

M. iii.

BERTHOLDVS HALLERVS, HEL- VETIVS,ET FRANCISCVS KOLBIVS, GERMANVS, RO E TI LEN SI S, B E R- NENSIS ECCLESIiE PRIMI , PROFLIGA TO PAPISMO, INSTAVRATORES.

> V A N T V M illuftri Bernenfiiim Reipubl. chriftia- nx omnes Ecciefix,tantum ipfa Berna duobus i- (iiSy omni virtutum genere ,ac pra^fertim pietate prse- ftantiffimis viris,reftituto , ipforum potifTimum opera, chriftianifmo debet . Quorum ille poftquam Colonias gradum Theologixprimiim adeptus effet, canonicus ftmul ac concionator Berna^ conftitutus,veritate paulo poft ex ore fimul &: fcriptis Huhichi ZuingHi cogni- ta,tamfortisilUuspropugnatorfuit , vt loanne EcKio, illo Romanenfium fophiftarum acutiflimo , in Baden- fibus totius Helueticq gentis comitiis , pubHca difputa- tione confutatOjBerna anno confcquente papifmum e- iurarit : hic vero quum illorum temporum infeUcitatc abreptus,Bafil^a ex S.Martini fchola , vbi iuuentute ali- quadiu docuerat digrefrus,& in Sueuia,tranquillioris ad exerceda ftudia vitx ftudiofus,monaftica vita effet pro- fefr^,deinceps perfpeda &: ipfe vcritate,Berna ob erudi tionis & pictatis fama accitus,ac Bertholdo in cociona- di munere coiundus fuit.Itaque pofteamutuas traden- tes operas, anno Domini 1517. indida Magiftratuum decreto publica difputatione,papifmi defefores ex Dei verbo reuicerut,ade6 vt communi ccnfenfu tu in vrbe, tu in vniuerfa, quae ampliflima eft,illius reip.ditione,ve raEuangelii reftitutio fitrccepta:in quo ftadio fehciter

^^

vterquc tu purac dodrinae praeceptis,tum integerrimse vitae exemplo cundis preiens ad obitum vfque pcrfe- uerauit,Kolbius quidem feptuagenarius anno Domini 1535. mortuus:Hallerus aute anno infequente ,imma- tura plane morte,quum annum vitse duntaxat quadra-> gefimum quartum ageret , in Domino pie placideque hac vita defundus»

Pifjirf

ILOll^. 'J<^UiiU.

^

n:h

lACOBVS MEIERVS. CONSVL

BASILIENSIS.

,y V M plerofque ornare (oleat Magiftratumdigni ,tas,hic cotra Tribunatu fimul &c Conrulatum,ad qiias fux iUum virtutes in patria extulerunt , maximis difficillimifque geftis rebus,exornauit : bello videlicet, quodrufticorum vocant ,fumma prudentia cohibito: vcra rehgione,admirabiIi quadam foelicitate,in vrbem, citramagnas turbas,anno Domini 1 5 z^. receptaracade miapaulatim coUabente inintegrum reftituta, ciuibus denique ad antiquam morum fimplicitatem & inte- gritatem ipfo quoque habituteftandamreuocatis :qui busftudiis incumbentem&ciamannisnonminusquam meritis grauem quum peftis,anno Domini 154 1 ,fuftu liifet , ciuitas illum haud fecus quam patriic paren- tem luxit, publicoque honeftiiTirao elogio fepttlcum decorauit.

Ri;.

AMBROSIVS BLAVRERVS

.ii :a

/^/

AMBROSIVS ET THOMAS BLAV-

RERI, FRATRES, CONST ANTIENSES, CIVITATIS CONSTANTIENSIS, lU LE QVIDEM PASTOR,. H I C VER6 CONSVL.

t.^j} Oc illudeftpar fratrum^quo haud fatis fcio an y^y vllumhifce temporibus extiterit plurimis diui- nis donis cumulatius.Vterque iiquidem parentibus ci- uitatis Conrtantienfis nobililTjmis natus,non modo ertt ditione,pietate,prudcntia, verum ctiam facundia fin- gulari excelluit : &: hic quidcm audoritate ac confilio patriam , quandiu hbera fuit;Conful feliciffime gu- bernauit.: Ambrofius vero quafi diuinitus hoc nomen fortitus , totuique a teneris annis promouenda: C h r i- s T I- glori^ addidus , ficut zelo ( vt tcmpora tunc fete-i baiit)prepoftero monachatum erat profefTus^ita^ac etia multo ardcntius,veritatem agnitam amplexus,chriil:ia- nifmum in patriarei]:ituit:Bcrn:K,Vlma:,Wormaciie,fi- dis paftoribus ac dodoribus fuccenturiatus , veritatis hoftes profligauit:Tubingai conftitutam Ecclefiam ful- ciuit: Conftantiadenique ( cuiufcunque tandem culpa id fadum iit)vi maiori cedcnte,vterque patrise confpe- ftu , carterifque bonis carere,quam tantx inconftantix fpeclator &: particeps cfTe maluit . Et quidcm Thomas m vicinam Heluetiam fefc recipiens, Scipionis illiusA- fricani maiorismemoriamrenouauit: Ambrofius autc in inccpto perfiflcns, honefte recufato maiorum ecclg uarum onere,Bielis primu-m,quod oppidulum eftNep- como proximii & Berncnfibus confoederatu , ac dc- tiium Vitoduri,non procul Tiguro , maxima cum mo- deftix laude,gratis'pr2edicandi Euangelii rrtuncre per- funclus,tandcm , quijm annum vitx ageret L X V 1 1, placidiiTmia mortc,ingrata patria ncutrius ofTa feruatu ra,bcatus ad Dommum emigrauit.

N. iij.

HENRICVS BVLLINGERVS.

i

/iT X

HENRICVS BVLLINGERVS, BREM- GARTENSIS, HELVETIVS, ECCLESI^ TIGVRIN^ PASTOR.

&c illa cft vcneranda Henrici Bullingeri cani- ticSjhominis orbe toto chriftiano,qiiampIurimis arternimi maniuris icriptis , a doctrina,pietatc, &; miri- iico quodam ingenii ac flydi candore celeberrimi : que foeliciilime exantlatos labores , annum quide vitse fep- tuagefimum primujfacri vero publici in ecclefia mini- fterii quinquagefimum agentemfquorum annorum fe- ptempartiminvicis Capella: cenobio vicinis , partim in patria,reliquos autem quadraginta tres in Ecclefia* Tigurinse vna cum dodiflimis collegis adminillratione omni laude maior confumpfit^Dominus quidem ipfe ta dem,quafianno iubileofidifrimumfibi feruum manu- mifTum^xtern^ libertatisprGemio,die Septembrisdeci- mafeptima,anno part^ falutis millefimo quingetefimo feptuagefimoquintodonauit: Ecclefise vero tum pro- pinquac tum remotiffim2e,veluti communem parentem luxerunt,in quibus &: ego quem viuum vt alterum pa- rentem colui^his verfibus celebraui mortuum.

DoBrinafi interireji^ietas moriy

OcciderefiCanJGrfoteJI; DoBrina/Pietas iCandoryhoc tumulo iacent^

J/inricCitecum condita. J)^orifedahfnillafoffe dixerim^

Quf€ viuere luhmmortuos.

//■^

Immo interireforjan illafiquemt,

Suhireque tumultfpecum , Tu tu ilU doBlsjtu fm,tu candtdis,

Etnonmoricertiftmis, Tenaci ah iffa mortechartis ajferas,

IpfoaPprohantenumine, Foedm heatum ! mortuumilla te excitant,

Ettu mori iUa nonfinis. ^thunc^amiciycurfleamus mortuum,

Qui vimtalw,0*fhi f

O.h

LEO IVDjE, HELVETIVS. EC

CLESIi£ TIGVRIN^ PASTOR.

Eo N E M jCogftominatum Iud£e,concionantem, vt in Theologia; i^udio , (ic in facro minifterio ma- gni illius Zuinglii focium audiit,&:merit6 adamauit Ecclefia Tigunna : cuius ca fuit in audiendo collega ^um diligentia tum modeftia , vt non poenitedam illius fcriptorum partem fumma fide ex oreipfius exceptam eidebeamus. Sedpra:cipuum ipfius eruditionistefti- monium,nec vnquam interiturii, illa eft duplcx Biblio- rum veriiojVna veteris Teftameti latina, in qua certan- tem cum ftyli fimplicitate fermonis elegantiam no im- merito admiratus eft vfque adeo Vatablus,Chriftiano- rum feciili noftri hebr^eorum dodiffimus habitus,vt eo minime inuito Lutetiq quoque,paucis immutatis,a Ro- bertoStephanofit excufa: alteravcro integrorum Bi- bhorum Germanica,qu3e fummx quoque fidei a dodif- fimis viris habctur. Hxc igitur Leonis ftudiajiilabores fucre,ad annum vfque Domini 1544, quo iam ingref- fusfcnedutisHmenin xternam quictcm,prxclara fui memoria relida,demigrauit.

O..;.

ff^

SlMON GRYNitVS.

*: ^^ ii?\ ^" ^ ■ ^^^- *^ ^T^^v. «!i« ^tw: -Ji^ W\'>*>\«

,\;-,.

S I M O N <5 R Y N ^ V S , <5 E R M A-

NVS, GR^CARVM LITERARVM ET

T H E O L O G I^ I N A C A !;]>£ M JiA B A S I- LIENSI PROFES S OR. .: , ^.^,^

B E A T A M Bafilea, loci amoenitate & vrbis ampli ftudine,red multomagisbonaiumliterarum fede, tantoque prxflantifsimorum virorum paucis annis nu- mcro,quantus vel in vllo maximo terraru orbis regno cxtitit :Typographis quoque artis ruxemulatione cum illorum ingcnii fcecunditate certantibus , &; tu his tum illis vrbem nobilitatibus : Sed qualis ille Solis radiantis fplendor cxterorum fyderum lumen obfcurat, talis in- ter ciEteros extitit Simon ille Gryn£eus,in quo modeftia fingularis cum difciplinarum omniu exada cognitio- ne,amabiIifTimi mores cum grauitatc , cum pietate de- nique zelus certauit : fibi ipli quide fatis longxuus,licef vigente adhuc xtate mortuus,anno Domini 1 5 4 1, vt- pote cui nihil ampHus quod difceret fuperelTe videre- tur : c^eteris vero intempeftiue nimiiim ereptus , quos nimirum,qu6 plura didifcerat , eo docere plura , vir iu- uandis aUorum (l:udiis natus^potuilTet . Nos autem illi hoc epiccedion cecinimus.

7? qmcunijuejSimon Cryni(e,a/fexit,amaulr,

SplenJuitin njultugratia tanto tuo, \ Te qmcunjue.Simon ^nn<eeiaudiuitiamauity ' Facundojiuxit tantui a h ore le^os,

O.ii}.

r/r

^mj^lm atcuY non audin & cernerefoi eft f

Scilicetho(^fa%H)Min:^iH^^^ ■ "

Imofallorego : namfint faucij^ma quanuii

Ingem nomfcripta reliBa tui, Te ^eBamm adhuc^te nos miramur in iUis, r W#rM^^^ n^itieM^n^Jj^o^^ i^ijnon, ,^ ] ,

OUit "BafilJeoi^ lex fefe anno Domini 1 5 4 1 anno <€tatis XbVIlh CaL ^ugujli.

<5

JiS^.A

HJ

^^-

//„i

//3

( CONRADVS PELLICANVS, GER- ' ' MANVS, RVBEAQVENSIS, SACRARVM

LITERARVM IN ECCLESIA TIGVRI-

NA PROFESSpR.

i&i^ On R A D V M quoquePcllicahu nobis Fracircano- ^§^^ rum cloaca Balilienris abforbierat , quum illii Dei manus erutum,in eadem vrbe Bafilienii primiim, ac f deincepsTigurijiingularedecus illius fcholx futurum fibi confecrauit : Hebraicaru prajfertim litcrarum,{jcut prxclaraipfiusin vniuerfum iacrarum literarum cor- pus fcriptateftatur,vfque adeo peritum,vt exipiis quo- que ludxorum Rabinis pauci cum eo conferri polle vi deantur. Adhancautem eruditionem acceillt maxima vit^eintegritas, fummaque modeftia,in qua adextre- mam vfque fenedam perfeueras,nemini grauis , omni-= bus gFatus,ex hac vita Tiguri,anno Domini CID. ID LV , feliciter migrauit.

P.l-

f^A

- PETRVS MARTYR.

ffS'

PETRVS MARTYR, FLOREN-

T1NVS,IN ECCLESIA TIGVRINA THEO LOGI.>E PROFESSOR.

Et R V M Martyrem honcfta&locuplcte Vermi- liorum famiiia Florentix natum, &: c Sauonarolx veluti cincribus prodcutcm phoenicem, operarprctium cft intelligerc quibus anfradibus circiiadu Deus Opti xnus Maxim^in Ecclcfia fuam perduxerit,&: perdudum feruauerit.Quis igitur eredat per ipfos inferos viam in cxlum patcre? atqui rcs ita fe habet, quoties ita illi vi- fum eil qui iuccm ex ipiis tenebris eruit. Martyr igitur noftcrab ipfapcne pueritiaftudiobonarum literarum ac pictatis in primis inflammatus, quum fcfe monaile- rio FciulanOjFIorcntia: proximo, vbi qui fefc rcgulares fanfti Auguftini canonicos vocant,ca:teris monachis fcueriorc difciplina vti,& diligcntius etiam ftudia hte- rarum excolcre videbantur , anno xtatis dccimofexto adiunxiiTct^ita porro {^'ic intcr monachos illos gcffit^vt nuUa occaftone prartcrmiffa , Patauii gr^ca; linguic to- tiiifque philofophix cognitionem, Bononix vcrbhe- braicarum literarum cxadam notitiam adeptus , habi- tifque in prccipuis totius Italia: vrbibus concionibus fa cris,omnium illius ordinis fodalium princeps cflet &; ha bcretur,maxima quidcm cum eorum monachorum in- uidia , quorum ipfc morcs non modo non fcrebat,fcd etiamquibufcunquc potcrat modis caftigabat. Ethsec quidem iUms ad pietatcni,veluc in mediis infcris medi tandam progymnafmata fuerunt, donec Neapoli Idanc Valdcfio Hifpano illi occurr.cnte,lic intcr illos de purio risrcligionis capitibus conucnirct,vt Ecclefta: quoquc Chriihanecoctumahquem cogcrecprima: etiamnobi

P.ij.

H0

litatis tum viris tum fosminis frcqucntatum . Id vcrb quu neque Sata neque eius emiflarii ferre polTent, accu fatus RomaeMartyr, fed mirabiliter amicorum opera quosinvrbeplurimospotetifTimoshabuit/eruatus , & Lucam in eiufde ordinis collegium,fumma cum digni- tate tranflatus,vfque adeo conllanter in incoepto curfu perfeuerauit,vt inftituta in ipfo monail:erio,in quo Pau liEpillolas interpretabatur, trium linguarum profef- fione jhebr^am quidem Emanuele Tremellio , genere hebr^o,fed religione chriftiano, gr^cam v er6,Celfo,ex illuftri comitum Martinenghorum familia,latinam de- niquePauloLaciiioVeronenftprofitente,primain ea ci uitate inftaurandi chriftianifmi fundamenta iecerit: mox fcilicetRomse vftulandus,niii amicorum fuafu,in- grat^ Itali^ valedicens , Tigurum primiim,inde Bafilqa, Argetina denique procurante MartinoBucerovocatus,'- veniffet.Difcedenti comes adhiEiit Bernardinus ille O- chinus,maximi prius in Italianominis monachus,&; Ca pucinorum(quos vocantjordinis audor,idemque,quod multis demum poft annis patefecit,fceleratus hypocri- ta.Sed huiuslonge dillimiles fuerunt quiMartyris exe- plum ex eiufde ordinis monafterio fequuti funt,Paulus LacifiusArgentinse poftea grqcas literasad morte vfque profefTus : CelfusMartinengusItalic^Geneuenftsec- cleli^ paftor,ibidem mortuus:Hieronymus Zanchus,^; Emanuel Tremellius,vterque,quum hc^c fcriberem ad- huc Dei benignitate luperftites:&: ille quidem tum in Germanicis ecclefiis Argentinenfi &: Heidelbergenfi, tum in Rhetia , ac nunc demum in Neoftadiana fcho- laclariffimum eruditionisac pietatis nomen adeptus: hicverofuomeritohebraeorum ^tatis noftr^ dodiili- mus habitus.Cqteriam vt ad Martyrem redeam,qu^ bel lorumtempeftas Bucerum&:Fagium,eadem quoqu« Martyrem Argentina in Angliam ab Eduardo fexto Rege euocatum tranftulit:vbi qualem &: quantum {^{q. in Oxpnienii Academia pr^ftiterir , dodiffima ipfius

///

f cripta,ac prxiertim diiputatio dc Coena Domini,tcfti- iicantur.Marianis autem mox fequutis tcmporibus^fas^ uiflim.Tillicarniticinxdiuinitusrurlum cjreptus Mar- tyr,quumArgentinaeinpriftinumlocum eftet reftitu^ tus,Tigurum tandem,eccleliac rogatu,theologiam pro- feftiirus tranftit ,vbi quum ad quinquennium , maxima cum omnium attentione 6c admiratione, facras literas eflet interpretatus, flagitantcGatharina Medicqa Flo-- rentina,Caroli Francorum Regis pupillimatre, Regni- que Gallici gubernatrice,&Nauarrorum Regis ac pio- rum infinitorum hominum rogatu, vt conuentui qui religionis conftituendiE caufa PiflGiaci, oppido Luteti:3C vicino,indidus fueratjinterefTe vellet,inGalliam vfque veniti&veritatis caufa,quamuis non eo prorfus quem omnes boni optabant fuccelTu^fortifliime tamen nec in- feliciter etiam defenfa, quum Tigurum ad ftationem {uam rediiflet alterv/^j^cft anno,qui fuit a nato Ch r i- STo 1561, pridie IdusNouembris, annuipfesEtatis agens 6 3 , placidiflfima beatiflimaque morte,in Bullin- geri &c aliorum amicorum veluti finu obdormiuit : tc- ftes maximorum &; fandillimorum fuorum laborum, non modo plurimos nunquam a]bolendoslibros, fed i- pfam qubque Italiam,vniuerfamGermaniam,Angliam, Heluetiam,Galliam deivique relinquens : quemnos fu~ mushoc carmineprofequuti.

Tufcta te f>efuUt,(^ ermania & x^ngliafouity

MartyY.cfuem extmBum, nunc tegit J/eluetia -

Dicere (juaefivera 'volentj te 0* nomine dicent, Hic fidtfs Chrifii (credtte jM*pT«;p erat.

Ut^ue tfici taceantjfatk hoc tuafcriPxa loquuntur ; Tlm fatt4 hoc Italis ex^rohrat exilium.

P.iil.

H»

loj-.in:

lOSIAS SIMLERVS.

M

lOSIAS SIMLERVS, HELVE-

TIVS, CAPELLENSIS, IN ECCLESIA Tl GVRINA THEOLOGI^ PiiliDFESSOR.

^i^ O s I A M Simleru,PetriMartyris in theologi^ pro- ^^^fcflione in eccleliaTigurina fuccefforejquis no mi retur paucis annis, &r'quide fa^uifTimis duobus morbis, calculo videlicet ac podagra,conflidantem, id efTe con fequutum, quod pauciiTimis lioniinibus vitalongior&: afliduadiligentia contulit? Qtiisenim inmathemati- cis difciplinis, &: quidem a^'To<r/craKToe , extiterit , non modo qui docentem illum audiuerunt , fed etiam &: li- bri & inrtrumenta nobiliflima ab ipfo excogitata tefti- ficantur. Quantus aute in hiftoria fuerityoflenduntfcri pta^prxfcrtim quibus patria immortalitati confecrauit. Quam dcnique inTheologicis cxcclluerit(qux fuit ipfi' propria profellio ) quantique in fcribendo tum acumi- nisjtum iudicii, veterum quoque Thcologoru ledione Gofirmati, fatis fupcrque dcmoflrant Samofatcniani,Ar riani,Ncli:oriani,Eutychiani,Macedoniani , Tritheitse denique noftris temporibus rurfum ab inferis excitati, &: diuini vcrbi gladio fortinime Simlcri manibus vibra- to iugulati.Quidnon igitur ab hocingenio potuitexpc £lari,ii paulo firmius corporis domiciliu habuifret,&: ni- fi mors illum immatura plane fuflulifTct ? annuiii fiqui- dcm agcns duntaxar quadragcfimumquintum, die fe- cunda IuIii,anno Domini 1 5 7 6, nobis cftercptus , m^ quidcxji iramaturuni ilHus obitum iic dcplorantc.

/ ^ .^

Smlereymi Smlere.jmjuperjlite

Tot mortui reuixerant, Qms ira nohu numink^tarnfaucuUs

.3. V -i j4^^'^^iH^'} . i ,: :: A u: u i

> ' "*^j^k^3 ^uemtnemmt renatm ^i^rij/^ >- -^^^^ ^ ^ - - -. , TremujifrenatiisEitft^clyes^ r..^ , r_<r , ZJaJlatoriUe Toloni^Mc ^ermania, j '^'r £aftjlagella numinis. '^'^^'\}feujuhifa ^ immaturatemors auferens

:> ' ' Qji^^ multa temmjujlulitl l •. Lamenta amicisjuantajjuotiujlififno^ijp ,,fr Secumd^lores attuliti [i^r.oj uisn^^ili

Quos interjecce^Be^a quondamhauu vlfmm\

J/isirrigattelacrjmis: "Bezjt repetito vulnere ihjaucius >

Qfmmmp$adtumHlump_atri4,

jIj oFt fnu:lio'o rij:ifi muii

f ts^ t

/

01-

/^^

lOACHIMVS VADIANVS

/23

I O A CH I M VS VA D I A NVS, H E L=

VETI V$, S ANG ALLENrSI;?^, EIYSP.EMj CIVITATIS CONSVL.

; SlH? O AC H I M V M Vadianum Sangallcnfcm, P>octam ij^3Sx exccllcntcm,Mathcmaticumacprxrertim Geo^ ' graphum cxadiflimum, quodipfius in Pomponiu Me-^ lam commcntarii &: trium orbis partium cpitome dd- monftrant,in{ignem denique medicum,adde etiam ea tum prudcntiatumintcgritate vit^ pra:ditum, vt ei pa triafummum magifbratum vltro dctulcrit , omnes fibi difciplina: ccrtatim vendicant. Scd illum fibi TJheolo- gia oprimo prx cqteris iure fibi alferitjVt qui tti iin Coc- na: Domini controuerfiis explicandis, tum in fenaticis Schuucnfeldii deliriis rcfutandis,quibus Eutychctis &: Enthufiaftarum crrorcs rcnouauit,diligcntiirup.am 11- mul &: vtililTimam operam nauauerit : quarum omniii virtutum gloria fruens,iam fcnex , placidiffima felicif* iimaquc rriortc,beatam fui memoriam rel>iiquens,e vIt- uisexceirit.

Qd'-

PETRVS CHOLINVS, HELVE

TIVS, TVGIENSIS, BONARVM LITERA RVM IN TIGVRINA ECCLESIA FRO- EESSOR.

?7/,v5 Bs I T , vt te indidum pr^teream,Cholinc, non ta cy^^^quod priuato benclicio longe maximo tibi fum obilrictus, quc totos annos quatuor fub Mcliore Volma- rio prxceptorem fidelillimura ac dodiiTuTium habui: quam quod tuafumma tum do6trina tum pictas mcmo riammcrenturfcmpiternam.Paucos cnim etatem no- llram habuilTc tccum iii triumhnguarum ac grcce pr^- fcrtim,cognitione confcrendos,Guhehiium ipfum Bu- dxuni non femcl Lutetie,quum ad ilhim ventitarcs,te- ll:aq.im fuiiTc c6ftat,GaUica: quoque hnguar, quamuis ti bi peregrin9,vfquc adeo peritum,vt abfohitifluiiam ctia eiusgrammaticcn confcripfcris. Sedilludinter czetera pahnarium in tc fuit ,qu6d ambitiofx vitx fugitans, ad docendamiuucntutcm, acprefcrtim ad amphficanda facra (ludia , hbros, quos apocryphos appcUant^e grqco fcrmone inlatinumiummatu fidc tum cruditione iv- terpretatus,contulcris :longe plura &: maiora procul dubio nobis pr(^i"titurus, nilitc intempcltiuamors ad- huc aetatc firma , anno Doniini 1542, nobis cripuiiret.

Qjii.

f3'-

SEBASTIANVS MVNSTERVS.

SEBASTIANVS MVNSTERVS,

GERMANVS, INGELHEIMEIENSIS, IN ACADEMIA BASILIENSI THEOLO- GI^ PROFESSOR.

^N aliudBafilienris Academix,ruiqueade6 feculi

decus,SebaftianumMunlI:erum,admirabili quo- queDci prouidentia,ex Francifcano Chriftianumfa- du,hebree&: chaldaicq lingu^ accuratacognitione,plu rimifque tum infacrashteras,tum in varias Mathefeos partes editis fcriptis,ac prsEfertimlaboriofilTimo illo vo lumine nobilem , quo duce, peregrinari tcrrarum or- bem,domi etiammanendo,licet.Sitigitur perennis ii- lius viri memoria qui tot regionum,ciuitatum,familia- rura,virorum denique nominibus,iramortalitatempro vinliconciliauit.

OVtit ex fejleanno Domini ^ 5 5 2, ? dnnum 'vi- tiC agens L XI 11.

•'■'Wv^^-J''^

CONRADVS GESNERVS.

fX9

CONRADVS GESNERVS, TI-

GVRINVS, IN ACADEMIA TIGVRINA PHILOSOPHIJE PROFESSOR.

^Onradvm Gefnerum, Tiguri honeftis qtii-' de, fed tenuis fortun^ parcntibus natum , inter ^- tatis noftrx clariflimos homines fuatum pietas tum eru ditio,probitas dcnique fmgularis merito coUocarunt, vt plurimarum [inguarum,ita omnium phyfices partiii,- &: intimornmnaturearcanorum vfque adeo peritum^ tamquc diligentcm ac laboriofum {criptorem, vt fi fty- ium cxcolcre quamfimplicitcr exaUisoptimafidecol- ledapleraque proponere maluiiTet^nequemors illum immatura ruftuhlTet, xtash^cnoftrainvnico Gefne- xo tumVarrone altcrum^tuPhnium quoque renatunt fuerit habitura:cuius vt amiciftimi & fub Mehore Vol- mario communi prxceptore Biturigibus fuauifTimi coa difcipuli obitum iftis WtixUlofi verficulis celebraui.

Tfc^b murantejdlum ,^e/nere,volucres QiicecHnjuepennis aerafermeant^ Tlefleuere modts omnia trifliI?uSi >PyCigrantemamicum,extrema/uprafidera, Omnes eum fonitu graui infequutte.

Te cAo mutantefolum,^efheye,feroces (^emuere in antris heUuaej Etfahulisfecudes reliBis.

Sihda coluhriteferigemunt luguhrihus ,

R.i.

^3

(/■

Occulta terrarum colunt: EtfacciJumpUnuvirentes, EtvaUidumJlores nitentes, 8t marcidum arhores comantes,

'Regna teper humida, 8t helluofm quaferifnndique Tiehoantia littorafontm, ^lanBufonoro dejlet ^mphitrite,

8t liquidisfuh aquispifces natantes mutitant

^atura te omnis demaue "vtfidumfuorum antiptem

Tloratfacrorum, muta

Futura deinceps,niloquarls mortuus.

Hac inter tihi turhatm,Cefhere, farentat

*Beza tum^ati 'vates,<^ amicm amico,

His incompofitis innumeris numerls,

Ohiit annoDomini millefmo quingentefimofexa^ gefimo quinto , die decimatertia Decemhris, anm yita juadragefmo mno.

^

\

p.

I

lOANNES CALVINVS.

/i^>

lOANNES CALVINVS. PICAR-

DVS, NOVIODVNENSIS, ECCLESIiE GENEVENSIS PASTOR.

^^ EsTiMoNivM filii pro parente quum carere vix ^j^ fufpicione polTit, res ipfse , Caluine , teftificentur felediflimu fuilTe teDei OptimiMaximi organu,cuius minifterio perficeretur vera:: religionis inftauratio, ali- quot ante annis ab aliis feliciter inchoata . Nam tu is es cuiusprxcipueclo6trin2e,diligentiiE, &: indefatigabili zelo Gallia quidem S>C Scotia reftitutum apud fe Ch r i STi regnumerit6acceptuferut:alia^ veroper orbeter- rarum innumerabiles ecclefic plurimiimfe deberepro- fitentur.Tefteshaium rerum funto,partim nunquam interitura monimenta quibus nihil in facris explican- dis,neque iudiciofiuSjiieque enucleatius,neque magni- ficentius,a quoquam vcrbi diuini interprete adhuc fcri ptum fuiffe vere pii dodique omnes agnofcunt: partim furioforum matseologorum rabies in te vnum pr^ cqte- riSjtum viuum tum mortuum accefa. At tu intcrea Cal- uinc fruere apudCHRiST v M fidi ferui prqmiis:vos au tem ecclefie Chriftianx( crepate inuidia)Caluino quo- que mortuo vos docente,pergite erudiri . Vos denique Sophiftq , exitio deuotam fceleratorum hominum ge- nuSjfandiffimo doctiftimoque theologo magis ac magis oblatrantes,veftram tum ftultitiam deridendam , tum improbitatem abominasidam patefacitCjtantifper dum iuftus ille iudcx fuu cuique rcdditurus adueniat. Obiit autem Gencuc Caluinus cx phtifi vigiliis &: ieiuniis im modicis contrada,quum illam ccclefiam, infinitis cum difficulratibus ftabilitam,totos vigintitrcsannos conti-

R. ii;.

/^4

nuos vna cum dodifTimis fuis coUegis feliciflime guber naffet-janno Domini millcfimo quingentefimo fexage-- iimo quartOjdic Maii vicelima fcptima,annum agens vi tjc quinquagcfimumquartum: quem mortuum,&: ficuti iuffcrat, nullo fcpulcri apparatu clatum , non modo ci- uitasGeneuells vniuerfa,fed ctiam pii per orbcm terra - rumplurimiccuparentemluxerunt. Interquos&: ego fic illum moeftiflimus hoc carmine err//^i/t7w deploraui,

^om^ rumtls terror ille maxmi^,

Quem mortuum lugent honi,hQrreJcuntmalt,

hja a quo votuitnjirtutem dijcere "virtus,

Curadeo exiguo ignotocmein cejiite claujus

Calmnus lateat, rogas f

Calumum aj^tdue comitata modejlia viuum,

//octumulo manihui condidit ipjajuls,

b te heaturfh cejjttem tanto hofjite !

O cui muidere cunBa^oJiim marmora l

GVILLELMVS FARELLVS.

GVILLELMVS FARELLVS, DEL-

PHINAS, GAPPENSIS, NEOCOMENSIS ECCLESI.£ PASTOR.

^^^ ViLLELMVM Farellum Delphinatem,nobili fa ^^^[milia ortum , &: difcendis bonis artibus Lutetise, hortatu lacobiPabriStapulefis^cuius fupra meminimus, fefe in Cardinalis gymna{io(quod vocant) exercentem perfcquutio aduerfus Meldcfes exorta , &c pietatis pro- pagand^e-ftudium in Heluetiam pertraxere , vbi amici- tia cum dodilTimis Helueticarum ecclefiarum,tunc in- ftaurari coeptarum,pafl:oribus ,Bertholdo Hallero Ber- nenfijVlrichoZuinglio Tigurino,Ioanne Oecolapadio Bafilienfi,inita, mox fefe ex illoru c6filio,propagado E- uagelio in vicino Gallici idiomatis regionutradude- diditjtanta quidem animi contentionc,tant6que ardo- re,vt illum diuinitus ad hoc munus accitum res ipfa de- monftraret . Hic enim ille eft qui nullis difficultatibus frad',nullis minis, c6uitiis,verberibus deniqueinflidis territus , M6belgardefes,Neocomefcs,Laufanenfes,A- quileienfeSjGeneuefcs denique Chrifl:o lucrifecit.Fuit enim in hoc homine pra^ter pietatem , dodrinam,vitac innocentiam,eximiamque modefl:iam ,fingularis quse- dam animi prxfcntia ,ingenium acre,fermo vehemen- tixplenus,vttonare potius quam loqui videretur : ar- dorque denique taiitus in prccando ,vt audientes quafi in caslum vfque fubueheret .Hisillum virtutibus in ec- cleflaNcocomeflflorentcm,&:iiein fenedute quidem dc pnflina diligetia quidquam remittentc,Dominus ad fe tandcm placida morte,annum vitac agentem feptua- geflmufextueuocauit,anno partce falutis 1565 , XIII. Scptembris , quum chariflTimofuo Caluino annum v- num menfes tres&dies quatuordecim fupcruixiffet.

S.j.

PETRVS VIRETVS.

PETRVS VIRETVS, SABAV-

DVS, ORBENSIS, ECCLESIJB LAVSA- NENSIS PASTOR.

5^^Etrvs Viretus,Orbx natus ditionasBcriienfis ^^^^ oppidulo Burgundis proximo , fuit &: ipfe confti- tucndis intoto illo traclu ccclcfiis, Farelli vidclicetin- diuiduus comes , que etiam Lutetia: cognouerat,a Deo cxcitatusrhomo &: eruditione prxftans,moribus fuauif- limis prseditus , Sc oris facundia prxcipue cxceliens ,vt merito nonnuUi Caluinum,Farellum,&: Viretum, vt c - iufdem muneris fundione^fic etiam animis coniundif- iimos, lediilimamquadam prqftantiflimorum paftorii triadem vocarint,eruditionis quidem penes Caluinum, vehementi^ vero pencs Farellum, facundia. deniquc laude penes Virctum manente. Quod ego vcrficulis i- ftis aliquando cecini. -.

Callica mirata ejt Caluinum Scclejia nuPert

Qm nemo docmt JoBius. EBquoque te nu^errmrata Farelle tonantemi

Quo nemo tonuitforttus: St mtratur adhucfundentem mella TJiretum,

Quo nemofatur dulcius . Scdicetauttribus huferuahere teftihus olm,

^ut mterihts Callia.

F v I T autemViretus imbecillipcr fecorpufculo, quod naturx vitiura vchcmenter auxerunt,partim ve-

ncnum ipli a Geneuenfis cuiufdam canonici feruo pro- pinatum,partim vulnera in agro Paterniacenfi a facrifi- culo ipfum per infidias inuadente infiida , vfque adeq grauia vt iacentem pro mortuo relinqueret. Liberatus autem a totidem mortibus,quum multos annos docens ac fcribens inecclefia Laufanenli maxima cum laude confumplifTet^ac deinceps LugdunumjGallicarum ec- clefiarumprecibusaccituSjduriflimis ciuilis belli tem- peftatibus Sc fi^uiffima^ mox confequutae peftis tempori bus Lugdunenfem ecclefiam vna cum fuis coUegis fa- pientiflime gubernaffetitandem cogente lefuitarum fa ttione,primum quidem in Occitaniam,deinde vero pi- entiirimiE Nauarrorum Reginx loannse rogatu in pro- ximosPyr^neos faltusprofedus , ibi tandem magno cu bonoru omnium ludu,anno Domini ClD. ID. LXXI cx hac vita in alteram illam meliorem fexagejiarius e- migrauit.

y///

lOANNES FROBENIVS. GER^

MANVS, HAMELBVRGENSIS, NOBILIS TYPOGRAPHVS B AS IL lENSIS. "^

jO A K N E M Frobenium, cuiiis diligentiarjfideijin-

dulbivVjtot optimos trium linguarum fcriptores

magnificentiiHmeiimul &: emendatiiTlme cxcufoSjac velut e tcnebris in luce reuocatos Jcgimus, ecquis tan- de fua laude fraudari iuftineat ? Viuat igitur arternum, inuita morte,quas repentina paralyii correptu anno Do mini millefimo quingentefimo vicefimofeptimofuftu- lit e viuis ,eius hominis memoria,.qui tot prqclaris tan- torum virorum monumcntis quandam immortalitatis fpecicm conciliauit , &: in auitas virtutes vtinam. iplius poftcri perpetua lcrie fucccdant.

///^'

ILLVSTRES GALLI QVORVM

ALIP BONAS LITERAS, ALII PRiBTE- REAJVERVM CHRISTIANISMVM IN GALillS INSTAVRARVNT.

T.;-.

FRANCISCVS I. FRANCORVM REX.

y

FRANCISCVS. EIVS NOMI-

NIS PRIMVS, FRANCORVM REX.

Eq^e te,Rex potcntiflimc, pudcat(qiiodtamcn bbfque vlla falliigii regii deminutione fiat)in hu- ius lacrarii vcftibulo,neclongius progrefTum, confifte- re,iis alioqui folis dicati quibus cs tantopcre viuus ad- uerfatus : nequc tu (religiofior fpedator quifquis ades) ad huius licct aducrfarii cofpcdum cohorrefce.Debc- ri fane videtur aliqua huius decoris pars ei qui tres lin- guas bonafquc difciplinas,quafi atrienfes huius sedis fu turaSjCxpulfabarbaric, fuo loco rcftituit: cuius etiam vitia feccrunt fubfequutorum temporum mores, vt pc ne virtutes videri poifint.

T.ii.

U^3

MARGARETA VALESIA.

/A9

MARGARETA VALESIA, FRAN-

CISCI REGIS SOROR, EADEMQyE- NAVARRiE •'REGINA.

"^^^ R A N c I s c o Rcgi fratri Mcirgarctam foro-

^ ^fe rcm cidiungcre fas cllo , dignam licet qua; vel iii ipllus facrarii pcnetrali coUocetur : foemhnam vt inge- nii eleganVia hc acumine fratri parem , lic pietatis co- gnitione ic iuuandse Chrifti Ecclefi^ Zelo , qud fratris iras pro viribustemperauit, &: cui conferuatos pluri- mos optimoi» viros debemus,laude dignam fempdcerna: quanuis ipfms glorix nonnullam in vltima tandem iplius ictaite credulitas labem afperferit.

//.

T, il;.

//'

GVLIELMVS BVDvEVS.

f^'/

GVLIELMVS BVD^VS. GAL-

LVS, PARISIENSIS, SVPPLICVM LIBEL- LORVM MAGISTER.

^^^D E s T o inhoc veftibulo dodiflime Gulielmc ^<^^ Budicc,quafi ruo rcgi apparitor,quadoquide illius quide audoritati tuis cofiliis cxcit-atas^^tuiE ver6 erudi- tioni relHtuta GriECse linguae cognitiohe d&bere fe Gal lia&: omnes eius alumniprofitentur:pleniilimam certe laudem confequuture ,{i ad incomparabilem illam e- ruditionem & mculpatam alioqui vitam, verse quoque religionis cognitionem maiorem adiunxiffes .Luxerut te vero &: aeternum lugebunt vt aJterum parentem Gr^ cxMufe Helicone cxulantes, &:tuisaulpiciisLutetix receptce, ex quibus olimhos quoque verficulos exce- piffeme raemini.

Ohuranno Domm 15403 J^ XII ^uguflK Knnos natni 7 3.

FRANCISCVS VATABLVS.

c 4i .:•*.

FRANCISCVS ;,VAtABLVS.

GALLVS, EX.PICARDivE PROVINCIA.

^^^ T te,Vatable,qucm Hcbtxa doccntcm Hebrsei .^^,|uidc lunt ipfi admiratijChrirtiani vero plurimi maximo cii frudu audicrunt,quotandcmloco habebi- mus , q).iiquod aliis faCras literas intcrpretando imper- ticbas,, ;^?fquc,adeo.aeglexeri3>vt€ti^mjeiur^ Age tamcn,'fumma cruditio,diligentiaque' tua", locum tibi quoqqe in huiusfacrarii vellibuto compararint, quam- uis quo alios introduxiftijnuquamipfc videripoffis in- greffus.

V.i.

lACOBVS TVSSANVS.

fSi^

lACOBVS TVSSANfVS. GR^^.

CARVM LITERARVM IN ACADEMIA PAXISIENSI REGIVS PRdFESSOR.

f?§ Ac OB o TuiTano {ingulari trium maximarum iii ^ docendo virtutum excmplo, fummx videlicet in docendis graecis literis fidei,pcrpetux diligenti£e,incul- pat2E &: ab dmni anibitioaeremotse vitx, perenne iftud monimentum moeres Gallia,nulluin adhuc multis poft Annis parem dodorem iiada,confecrauit.

v.i;.

MICHAEL HOSPITALIVS.

/.4V

MICHAEL HOSPITALIVS. AR.

VERNVS, GALLIiE C ANC ELLARIV5,

^^^ Ic ille cft Michael Xenius,{iue Hofpitalius, quefti |j^^ admirabilis {imul &c peramabilis eruditio, mu- lis ctiam omnibus illi tanquam alteri Apollini ruo fauenribus , ingcnitam grauitatem fuauiflima qua- dam modcratione temperans , per omnes honorum gradus, velut antiquis moribus, quamui^ corruptilTi- mo feculo , in fummum togatse miUtix gradum (vel ipla fauentc inuidia)prouexit:&; aHquanto poft,afperri'-- mis Gallorum ciuihu bcllorum tempeftatibus,fcelcra-" torum quorundam fadione,a Reipubl. Galhcx guber- nacuhs iemotu fuiffe maximo fuo malo fen^it GaUiaitaiiL] dcmque morte fublatum &: virtus fua , &: fucceffor prorius dilpar fumme defiderabilem eftecerunt, Huic^ tamcn ad iuftum laudis cumuium id videtur defuifTei" quod partim ne iibi ad pios iuuandos aditum prarftrue- retii verarehgionem aperte proiiteretur, partim vana quada expedatione deiufus,eo luto ex quo erutos om- nes optabat,penitusextricarefelequii diu neglexifTet, poftca voles id prisftare no potuit.Sed ecquis ihius mc- moriam non cclcbrarit,qui,vt aliis confuleret, feipfum tamdiu pene neglexit? Addatur aute hocj quoque fata- li cuidam ipiius decori,qu6d ,vt ex antiquiflimo numif- mate apparuit, fummu ihum omnium Philofophorum principem Ariftotclcmficorc toto rctulit, vt alterius exalteroimago cxprefTa vidcri pofTct : fortetamenia eo difpari,quod(vt de pietate taceam) quse deambulans Ariftoteles in vrabra porticus difTeruit, Hofpiralius no-

y.iij.

U

fter rcipra cxercuit.Sicitaque nos illius aliquando cum Ariftotelea comparatam imaginem defcripiimus.

7alls\^riJlotelesoculosatijUeoraferehas,

Scu^lftork doBanmcreiimue manu. Tars autem tUa tui melior^meliorihHs olim

Exprejja in tahulisynec peritura manet. Sedquid opHs/culftlfve fuitjcriftlfve taheBsf

En viuo in Xenio viuis r^rpjloteles,

Deinde iic illi parentauimus.

Trefdio natumpatrU i^atria^uefalutem [

ZJitee antefonentemfuoe, Qua malefanafihiytihifimme ingrata, MichaeU

^cciretvtfihi adueuamy CaBa te clauo amouitytihiynaufrag a mlle

TarentatieccCi cladihm.

^^7

~?'**^- -,,.

IVLIVS C^SAR SCALIGER.

.^^ Vl I V M C^sfarcm Scaligcmm , cx illa vetuftilTi- ^^l^ina nobilrflimaquc Scaligerorum familia,Verona: totiuiquc illius tradus Domina luperftiteni,abrit vtin- dic>um prxtcrcamus : auorum nobilitatem armorum virtute parram,poftquam potentioru vi &: iniuriis cef-^ {illetjincomparabilis ingeniiopibus facile pdnfantem: criticum grammaticum acerrimum,poe'tdm exccllen- tcm,philofophum eruditiirimum,alterum in medicina Aefculapiu,&: quide(didu pene incredibile)ha:comnia quLixtatisiuuenilispaite in armis confumpta , ferius fcfc litcrarum ftudiis dedidilTet, tu ingcnii extra oirne aleam poiiti prxftatiajtumindefatigabililabore,quam- ui5 aducrfante valetudine,confequutii : atqu^ adeo (ne quidipfius fclicitati deelTct) dodilfimorum liberorum, ■Syluii ac lofcphijhuius c|uidcm ccrte iummc admira- bili tumcruditione tumiudicio prarditi^parcntcm : cui deniquc noii Agenni modo ciiaitas , vbi domiciliii illi medicinam lacienti fua virtus pofuit,fedAquitania pe- ncipfa (piisipiiusdomo tanquam hofpitio vtentibus, coquc vicilhmfuaillos audoritate pro viribus , quan- tumuis afpcris ccmporibus,adiuuante)vcra: pietatis in- ftaurationem magna cx parte dcbct . Quiefcite igitur in Christo piimancs: qui faxit vt pcncs Scaligc- rorumfamiliani ficut olimarmorum, ita nunc crudi- tionis &: pictatis gloria quam diutiffimc pcrmancat.

X.i.

MELIOR VOLMARIVS.

MELIOR VOLMARIVS, ROT-

VILLENSIS, IVRIS CIVILIS ET GKM

CARVM literarvm:; IN ACADEMIA

TVBINGENSI PROFESSOR.

^^M. Eliorem Volmarium(iicenimcius nomeii,quu S^L^ anteaMclcliior vocaretur,vir dodillimus, &c eius in academia Tubingefi collcga,Ioachimus Camcrarius probitatehominis admiratus,emolliit)genuit Rotuilla ciuitas Heluetiis c6fqderata,pueru aluit Berna,bonisli teris imbuit Lutetia,eundemque mox grarca latinaquc facundia excellentem eft admirata,vt &c Aurelia, &: Bi- turigumciuitas: vbi ,Marearetx Valeda^ Nauarrorum Reguix ac Biturigu Duciilk (tipcndiis , vtramque lin- guam profitens,fimulque Andrsese Alciati , iurifconful- toru etatis noftrx facile Principis iudicio,legum dodcr creatus,domum ipfius bonis acpiis quibufque frequen tantibus, inter quos loanne quoque Caluinum non pu- duit pro greca: lingua^prxceptorc Volmarium agnofce re,quum priuatam quoque fcholamingenuis Sc felede indolis pueris aliquot aperuifTet , hoc cil: confequutus vt ncmo erudiendx iuucntuti magis idoncus,ncmo plu rcsbonx frugis difcipulos aluifle vidcrctur : maiores multo frudus inde colleduraGallia,nifi partim fquities aducrfus pios recrudefccns , partimVlrichi ducis Wir- tebergeniis cum inuitantis audoritas, illum Tubingam anno Domini millcfimo quingetefimo triceiimoquinto cuocalTct. Ibi vcrbannos amplius viginti ius ciuilc &: Grxcos etiam authorcs maxima cum laudc intcrprc- tatusjtandcmquc rude donatus,quum fuam.Margarctse

X. ij.

vxoris patrianijfamiliam tranftulilTetjVitam finiit,pofl:- quam aiiq lot menfes ex paralyfi dccubuilTetjeodem e- tiam die vxore ex animi a^gritudine defunda , vt fimul clati code tumulo codcrentur quos fanctus amor totos ijminimumannos coiiixcrat. Fuitautevir illeomnib^ tum corporis cu animi dotibus cxcellens , ac praefertim eximiainpauperes munificentia inlignis, &:ab omni ambitione ta remotus, vt, quanuis Grgece &: latine fcri- bendo excelleret,niiiil tamen pr^etervnicam perelega- tem pra^fationcm grammaticse grxcae Demetrii Chal- condyla: praspoiitam ediderit:quemego a pueritiavni- 'cum prseceptorem nadus, &c viuum ceu parentem al- terum femper colui ,&: mortuum vnacum ipfius vxore iic deploraui.

ConiUgii exemflum Yarum cenum^uehe4th

SveBate cunEh comuges . XJna dies nohis J^eltoremfuflulit^^^na;

Et M^argaritam/ujlulit. Sic vno quos vita thoro conimxeratiVm

Mors vna tumulo condidit: ZJna amhos donecreddatlux )>nius olim

'Beatitatis comfotes.

IN EOSDEM.

J^/ S^i^elioYiCjuo nec meliornec doBior)fllm-

ISloJlrumheauitfeculum, 1h ne iaceSjmutique tacesjuh morejefulcti i

EtSe^aJtatj^e^a lo^uitnr^

Stat

Stitt certe ^ loquitur/edcm nec ziuere dulce,

'Nec dulce foJi'l9acfit loml: TJerlim dulce morijiient.tecumcmefebulcri

ZJno laterefuh Specu. "Hitnque lacenttecum ChariteSyiacetivfa venufaSi

8t omnis ^onidum chorm,

IN EOSDEM.

Quum tumulo lateat Melior ZJolm^rmiflot

Qii J^argarita adeftcomes, Sflilli cur inuideas ^J^lftaufoleidiuque

Celehrata pramidumjlrues, 'Hdn^juemhil meltus J^eliore.nec Indid micmim

Fert JKargarita carius,

OUit Ifhte anno Vomim miUefmo mingentefmd fexagefmofrima , anno atatis fexa^efmo- quarto^

X.ii/.

lACOBVS FABER.

lACOBVS FABER, GALLVS>

STAPVLENSIS, SORBONICVS THEO- LOGVS.

^J])\J Vere admirabilcm dci prouidentia.Quis enim t^^ iiomun culi vnius opcra barbaricm , nobiliiruDiE tocius orbis Academia; tot iam annos lecure incuban- tem,detrudi pofTe exiilimafTet ? Prxftitit hoc tamen non mi nima ex parte primus setate noilra lacobus liic Faber,neque genere iniignis , neque patria celebran- dus, (Stapulis nimirii ignobiliPicardix prouincia! por- tu) iederuditione,pietate,&; animi generoiitate nobi- lifiimus,licet,quod magis mireris,in ipfa foediiTima bar- barie educatus. Hic ille eil igitur qui tum vocc, tii fcri- ptis eruditiflimis,pro fophiftica veram Peripateticorii logicen,&: quatuor mathematicarum difciplinarum ftu dla in AcademiaPariiienfircftituit : ac deinceps no- ui Teftamenti vulgat.ie tranflationis emendationem,&: purioris religionis inftauratione fortiter aggrelTuSjtan- tam barbarorum quorundam mat^eologorum tunc Sor bonicum collcgium dehoneftantium, indignationem incurrit,vt voluntaria feceflione vix illorum manus crii entascffugerit.Seruauitillum tamen tum innocentia, tum vel maxime illius heroinac Margaretx Valelia^ Na- uarrorum Reginse apud fratrem FrancifcumRegem in- tercefllojin cuius poftea ciuitate AquitanicaNeraco,ad cxtrcmam fenedutem,fumma cum pietatis &: incredi- bilis modefti2elaude,quietam vitamtranfegit : hoc c- tiamkDeo confequutus,vtficutolim ex Ifocratisfcho- laoptimi quique oratorcs ,flccxStapulenfls auditorio prxftantifUmi viri plurimi prodierint.

/'^ ^

lOANNES MERCERVS, GAL-

LVS, OCCITANVS, HEBRAICARVM LITERARVM IN ACADEMIA PARI- SIENSI PROFESSOR.

O A N N E s Mercerus apud Occitaiias honcflo lo- co natus , quum vtramquc linguam adhuc adolc- fces didiciflct^&eoufque in iuris ciuilis cognitione pro- feciiTct^vt Harmenopuli 'ZtreP^p^v quod vocat,c grxco la tiuu facerct,mutato c6liHo,{!rfnjlatqueVatablu Hebrara Lutetta: docentcm audiuifTet , tanto animi ardore ftu- diumillmslingusc cfl: aniplexatus,vt illo e viuis fublato, dignus vnus videretur qui tanto viro inillius profef- {ione fuccederet.Hic vero quantum fefc prxfl:iterit,ad- iuncload quatuor linguarum exa£Vam cognitionem, fummamque diligentiam,iudicio longe accrrimo , do- Qiiffimx ipiiusprseiedtiones partim iam editse, partim deinceps edenda: fatis iupcrque teftantur. Acccdebant autem ad hanceruditioncm fummum pietatis Itudiu, candidumingenium ,modefl:iafinguiaris, vitaprorfus inculpabilis,adeb vtferuente ciuilibus ob religionem bellis Gallia,quanuis ficroslibros non modb Gramma- ticc,fedetiam Chrifl:iancexplicaret,faluum tamen il- lum 6^ inuiolabilem amabiles ipfiusmores fortiter in fuomunere perfcuerantem prceltitcrint, &: exeius v- niuspene icholaprodiifTeconfl^ct, quicunque inGalliis -hodiepaulb fclicius hebraiflant. Repetitis verbbellis Vcnetias ornatiilimu qucndam virumicquutus, ibiquc Hcbrxorum dodifllmis admirationi habitus, quumad ftationcm fuam rcucrtcns pcr Occitaniam itcr faccrct intcmpcftiua planc mortc iublntus, raaximum fui dcll- dcrium dodispiifqueomnibus reliquit.

Y.,.

ROBERTVS STEPHANVS, PA-

RISIENSIS, REGIVS TYPOGRAPHVS.

f^I diuinum merito ccnietur lUud charaderum ^ inuentum quorum ope abfcntes compcllamus, mortui ctiam ipii loquuntur, vis ilia dcniquc tcmpori^ omnia cofumcntis intringitur : cui potius quam eidem Optimo Ivlaximo Dco compcndium illudfcribendi pc neincredibiie acceptuferemus , quodTypographicen appcllant? Sicut igitur vituperationc maxima digni fut qui tanto Dei munere,vcl ad bona deprauada, vei ad ea publicanda qux potius nunquamextitiiTe oportuit , a- butuntur : ita rumiiiam laudem merentur qui fuam o- peram,in arte tam laudabiH tamque neceiraria , flrenuc fimul &c fyncere conferunt.Eiufmodi fane fuitVenetiis, patrii memoria,diliges {imul^& eruditus ille Aldus Ma- nutius Romanus,ad^e6 quidcm vt fummiim in hacar- te gradum aircquutus videretur . Eius veftigia Bafilcsc prxlcrtim&cIoannesFrobenius &alii aliquot fequiiti funt,quibusresliterariaplurimum debet . Sed quanto illi carteros antecelluerunt ,tanto maiorem tibi,Rober- te Stcphane,{uperiorcs om'ncs longelateque {iipergref fo gloriam tribmendani cfTc vclipfaftemcns inuidia eo fitetur.Nam vt alii tccilm noniiuUi de irbrbru quorun- damexcuforum clcgantia&: vcnuftatccertent, nemo tamcn vel in opcrofifllmis libris tecum in emcndatio- nis fide ac diligeiitia fuerit comparahdus.Tibi linguam Hebrxammagnopere .illuflratam : tibi Gra:>:oL:um cha raderum fummam clegaiitiam : tibi partim in lucem reuocatos,partim fceliciriimc rc0:itut6s,tu Grxcos tum Latinos fcriptores plurimos: tibi dcnique ihfinita qua- dam induftria &: ihexhauftis labbribus " eic bmriiu claffi corum audorum pcnu depromptum htinx linguaeThc laurumdebemus.Sedhqctua prsecipua laus cft, qu6d non inanis gloriiE,non lucri cupidus,officinamtuamfa-

Y.ij.

/

cris prsercrtiin excudendis Bibliis confecralli : quoih opere toties recudendo, emendando, modifque omni- bus illuftrandojteipfum quoquefuperaili. Nemo igitur tibirufcepta cuMatxologiscertamina,ncmo llramineu illudiimulachrum exprobret, in quodilli qui te viuum vllulare non potuerunt,omnem luam rabiem eifude- runt : fed hinc potius omnes qua: tuain ilUs oppugnan- dis animi magnitudo,quse in propugnadaveritate con- ftantia fuerit,animaduertant:quum caeteris rebus omni bus confcientiac tranquiUitate antepofita , folum etiam vltr6,ingratareUda patria,verteris,in priilino inftituto iuuandx rei Uterariac ac prsefertim Ecclcftx perleueras, donec annum agens yitx L V I , anno Domini 1 5 5 S'? ^^ meUoremvitam die Septembris feptimademigrares^ ad cuius tumuluinhos verficulos cecinimus.

(0«t/j<p2y)Ta^Moyo"iX5 JViv dTnXoujvO/u^ct^^ A-^ptgT/n /uuiTo-n '^Ti^pctvog ^micraztTv S^To^y

d l.T4(p^o^,7izivTuv ^X}coyfi^(pct}V Hpct^o^. EiVoVg juim}(J.^ct)v g<^Aoi/7)»c <ss-?iyidiecnv ajiJ)icav

E/^o^j^TOyAt/gTM o\(; TW/^iuncr^ p^ovovy 0!yyn TrrtrQj,'^ hli (pdjyjov-,oi^i(CtQjL<psv iovcruvy

Tctjct^ T aT^OchLTJYi^ y^OiP A^-ei-^iV ituJ'

Y.cl}C&i^?^KcQctwKajpetji; ^ofjsv ivvictchifACt^^

E/c ji($tKdp^vTiAiCt)g oX&ioq h^A Jh/A^. Avrap^SmiZcrTztjL^ov TnxAfji^ ^iivoioKct^ovcmj^

HXtujaazci t' iS^ioig (hbtpvcnv Kovichi;^ '^vvici, T ctju(p) vUtjuu ^ivov vl/uigcTSL zconvcmaxtfy^

Tri eh}(^rr\ "^oipc^ ^zi]^v ov^TnSicp, ftg djHpi^ctJVTOV dei Kj TiziyTct ig y//^Tct '(^mTct^

XctAKOr^COV 3aMft)' f^V ^Ti^OLVOV ^ctvov..

Y. ii;.

CLEMENS MAROTVS.

CLEMENS MAROTVS. CA-

DVRCENSIS, GALLICVS POETA.

^^Lem en TEMMarotucitravllalinguaru velartiu ^^ cognitione,rara &: excellete quadam ingenii feli- citate Gallos omnes poetas priores ruperantem,icicirco placuit tantis viris adiungere,qu6dreligionis caufa bis exul in Pfalterii triete gallicis rytlimis exprimedo vti- liflimatn^seternaque memoria dignam operam Ecclefiis nauaritjquanuisfvtqui in aula,pefllmapietatis &ho- neftatis magiftra , vitam fere omnem confumpfifTet) mores parum Chriftianos ne in extrema quidem setatc cmendarit: Taurini,Pedemontani prxfediRegii fauo- re tutusxirciter annum vitae fexaseiimum mortuus.

/.

/-{

lACOBV.S PAVANAS> BOLO-

r I ■■') ri •

G E niinc ad ipfos veros verbi diuini miniftros^ ^^^^ cofdemque Martyres accedamus. Gulielmus Bri- conctus,nobili in primis famiiiaPariiiis ortus,&Melda- rumEpiicopus , quxciuitas vnius diei itinereab vrbe dillatjquum coepilTetin Galliis quoqueCHRisxi Eul- gelium allatis Luteri libris illucefcere,primus aufus cft, concionandi muncrcin fua diocqii monachis mendi- cantibus mterdido,anno Ch r i st i 15^3, tum ipfe- mct,nouo prorfus exemplo,veritatem annuntiare, tum per adfcitos ex lacobi Fabri Stapuleniis fchola dodos quofdam Thcologos promulgandam curare : tanti ope- ris laudcm proculdubio ca:tcrispra:rcpturus,niil partim crucis llatim oblatx terrore perculfus, partim a nonnul lis quibus nimium tribiiebat dementatus , turpi palino dia G;loriam hanc omncm ipie fibi inuidiiTct.Scd 6 fadu bcne : Tantum cnim abfuit vtaberrantempaflorem o- ues fcquerentur,vt contralacobus quidem Pauanas,Bo lonia,Picardize ciuitate cclcbri,ortus, eorumvnusquo- rum opera vfus ille initio fuerat,crudcliterLutetia: an- no Domini 1 5 :2. 5 vftulatus, protomartyris ibi 110 m en ac palma retulerit: ex grege vero ipfo alii coilantia v eri fui paftoris confirmati,nullis minis,nullaquc fupplicio- rum acerbitate territi,quanuis quatuordecim martyri- bus anno Domini 1546 , dic Odobris fexto, vno eo- dcmque igne crudcliflimccrcmatis,adhocvfquc tem-

Z.;.

.//:^

pus fortiflime in veras fidei profeflione perfeuerarint: alii vero vi tempeftatishuc&:illuc difiedi prima Me- tenfis, AurelienfiSjSy luanedenfiSjAlbiniacenlis Ecclelia rum fundamenta iecerint : eo admirabiliore Dei virtu- tequbdmechanicosomnesillos, pannorum videlicet textoreSjfuiife confl:at,tam bonarum artium &peregri- narum linguarumprorfus imperitos,quamin facrorum librorum ledione ad miraculum vfque exercitatos. Sic quo magis videtur interiiffe veritas eo gloriofius viuit.

Zz.i).

f^f

lOANNES CLERICVS, GAL-

LVS, MELDENSIS, ECCLESliE METEN- SIS PRIMVS INSTAVRATOR.

Vivs loannis Clerici artificium fu it lanam pe-

lclerCjinquodidumillud Christi Dominino-

iln rcipia fuit confirmatum,gratiam agenris patri quod

veram illam iapientia,potentibus,&: dodis celatam, vi-

libus &c abiedis patefeciiTet . Hic igitur animolse fidei

plenus, quam parcim ex Epiicopi Briconeti concioni-

buSjparcimex gallice vtcunque tum verfisEibliis,&:a-

liis pauculis libellis diligeterleclis didicerat, apud fuos

Meldenfes,quodaittxamfummo tcmplo papiilicis in-

dulgentiis icheda,Papam Ancichriftum vocalTet, virgis

caefus,quum icic Metas anno Domini 1 5 1 3 rccepiiTet,

&:inter fuosidcmartificium exercentes prima futurse

inlignis Eccleii^e fundamenta , Apoftoli apud Corin-

thiosexemplumfcquutus, icciflet : tandcm peculiari

quodam, vt cxitus docuit , diuini SpiritusafHatu im-

pulfas,no£tu extra vrbem euerfis in facello quoda , quo

tota ciuitas Metenfium erat poftiidie concurfura , ido-

lis,manc apud vrbis portam dcprehenfus, captus, Sc eo-

dem pene momcto damnatusrquo crudehore pocna eft

aftcduSjfaltero vidclicet pugno truncatus,nafo canden

tibusforcipibus abrcpto , iifdemque brachio vtroque,

ipfifque mammis crudclinimc peruftis) tadem flammis

fubicdis vftulatus,co gloriofiorcm vidoriam tulit, quu

inter hsec tormenta ipfi crudclitati infultas, &C illud Da-

uidis alcifTima voce recitans, Idola gentium funtargen-

tum&:aurum opus mmum hominum ,tanta conftan-

tia tii aduerfariis territis , tum piis magnopere confir-

raatiSjfcJiciter adDominum migraret .

Z.iij.

LVDOVIC VS BERaVINVS

ATTREBAS.

jN Ludouico Berquino Attrebate,quem vcre pof- lumus <iO'}^(j^iimul&Ci^o^^ov appellarc, Gallia for- taiVis akcrum elTct Lutcrum nada, ii qualem iile Sa- xonum ducem,talem hic Francifcum primum eius nb- rainis Galliarum Regem efTctexpertus . Nccenim ei vel doctrina:,vel promouendx veritatis Ihidium defuit: adfuit autem animi tata generofitaSj vt maximc omniii tunc metuedos crabrones in ipfis coru cauis , Bcdam vi delicet & aQuercu(de quibus fcripferat procul illos co^ iigcns EraimuSjLutetix Betamfapcre &:Quercum con- cionari) Matseologorum eius feculi principes, in ipfo eorum ftcrquilinio fit aufus non modo vtcunque lacef- fere,fed impietatis etiam accufatos non vnius anni cer- tamine tum voce tum fcriptis ftrenue exercere . Scd tuncquidem,vt pofteaf;xpe,(CHRiSTO nimirum non nifi fub cruce in Galliis triumphaturo)damnata in Bcr- quino veritate ,quum dclecl:i iudices exurenda ipiius fcripta ipfomet ccrnente &: prsetcrea perpetuis carceri- bus,excepta Regis venia,ipfum coercendu pronuntiaf- fent : at ego , inquit ille , mortem fubire quam veritatis damnationem vel tacitus approbare malim. Sequuta igitur vt in contumaccm fcueriore fententia , ftrangu- latus ,acdeincepscrematusBcrquinus, qua conftantia fcribcre&: loqui confueuerat^eademmorteperpeiTus, vere de aduerfariis qui vidores videbantur, iudicum fententia veluti cxlitus refcilTa^triumphauit : frugibus node poft interitum illius proxima( qui fuit vndecimus diesNouembrisanno Domini i^^s» ) intotaGalHafri goreperuibs, S^grauifljmatum fametum etiam pefte confequuta.

/'■ \.U

fiiJiaq

lOANNES CADVRCVS, OC-

CITANVS, LIMOXIENSIS.

t o A^N N E M Cadurcum Limoxiis, non ignobili Oc Icitaniac oppido,natum,ilcut iura humana docen- tem admirata ci\ Tholofa , iic ius diuinum afTerentem eft abominata^vfque adeo graffata fuperftitione^vt quii vtriuique iuris vnus&: idemllt &c audor &C prsecipuus finis, nullos-tame Euangelica veritas infeftiores 6c pcr- tinaciores iam pride hoftes habuerit,quameos qui fe ius fuum cuique tribuere gloriantur.Cadurcum igitur,quu legum humanarum explicadarum peritiaefTet aliquan diu tutata,tandcm anno Domini i 5 3 x , in ahquot pio ruhominu co£tu,Bacchanaha, qux inEpiphanix fefto celebrari pfeudcccleftse Romanse more confueuerunt, aufum liberius 6c redarguere &c emendare,fenatus Tho lofanus fimul pene in carceres abreptum, &c vitse venia, fi modo pahnodiam in fchola pubhca vel lcuilTime tefta retur,recufantem,damnatum , minime tamen inuitunn cremauit:fiquidem ex pyra,quafi ex pulpito , habita di- uiniiTima concione,veritatem quam fuo ipfius fanguine fanciebatjiic afferuit ,vt quum in eam longe frequentif iimam Academiam ex omnibus Galhse partibuscon- fluere maximus iludioforum numcrus cofueuerit , non modb Tholofa:, veriim etiam in vniuerfaGaUia purum verbi Dei fcmcn fparfifTc merito videatur.

Aa.).

6y

ALEXANDER CANVS, GAL

LVS, EBROICENSIS.

^4^L EXANDRVM Canu m,ex DQminicano Chriflia ^^^LiimD^fadLmi, iicutamplius cognofcendse verita-j tis dcliderium in Sabaudiam ad Gulielmum Farellum' audicndum pcrtraxic: itaeiufdem propaganda; incre- dibilc ftudium in Galliam reduxit . L'igduniim igitur veniens,ibiquc piorum aliquot fratrum rogatu,quum a liquot conciones priuatim habuilTct^moxin vincula c6 ie6tus,damnatus, & Lutctia , quo prouocarat,abdudus, quaanimifortitudine vcritatem Euangehi promuJgare coeperat,anno Domini 1534 glorioiiflimi mart^Trii pa- mam tuht. Et hsec quidem inftauratcc Lugduneiifis Ec- ciefise fehcia primordia fuerunt.

Aa. ij.

lOANNES MASSO. GALLVS,

ANDEGAVENSIS, EIVSDEM ECCLE- SIJE PASTOR.

^^^ V I B V s te fatis dignis cclebrauero laudibiis loan- ^^^ nes MaiTojCui in ipia adolercentia,annum videli^ cet viceiimumiecundumagentijdiuinitiis datum eft, amplis fpretis opibus , &: paternis tum precibus tum minis inHexibili,opus illud ingcns , dc nullis humanis vi ribusprxftandumaggrcdi limul &: conficcrc? Quan- tum enim iUud fuit,ui mcdiaLutetia,id eltjintra ipfam piorum vilrinamatque inipfo luperftitionis penetra- li, eredo ChrilH vcxillo ,fignum vniuerfsc Gallise re- gnp abolendx falfx rcligionis dare? Sed &; tibi peculia- ritcr Andcgaucnlcstui,itidemque Trecenfes conftabi- Iicum apiidle Ch risti regnum debent. Quibusmaxi mis fandilfimifque laboribus nc martyrii corona deef- fet,eccetc domum,veIadtuamftationem potius pau- 16 ante crudcliflimam illam carnificinam Lutetia re- uerfum, &: inhortulofecuremeditabandum, fcclera- tus latro Monforellus , gencris fui nobilitate infini- tis fceleribus contaminata, interfecit, paulo pofteius ipfius miniftris,cuius auctoritatem quafi imperato i'cc~ leri prxtexuitjiuftas paulo poftpoenas daturus. Qu.idi- gitur cgifti fccleratc? fores nimirum aeternse vitx illi a- peruifti,quem voluifti perditum, vt in exitium tuis fcc leribus dignum tcipfum vltro pr^cipitcm dares. Cxfus eft autem vir ifte prxftantilfimus annum agens vita: tri ccfimum nonum , ab hoc graftatore Lutetia difpofitis equis ad patrandas piorum cxdes excurrente,anno Do mini CI3. 13. LXXII: menfe Septcmbri,anno Domini CO. ID. LV, Ecclefix Pariiienfispoft ali- quot fccula inftauratx primus paftor inftitutus.

Aa. iij.

/ ??■

lOANNES BORDELLVS.

MATTH^VS VERMELLIVS, PETRVS BVRDO.

I^^^V^ rcgio in tcrris(inquit illc apud poetam)noftri ^^K non plcnalaboris ? Athoc liccat Gallis Martvri- bus iine ficl:ioncvrurpare,quorum fanguine Occanus ipfe Americanus rubuit.Huius fceleris auclor fuit Nrco laus quidam Villagagnoj exRhodioru equitum ordine, homo tum vafti corporis molc, tum ingcnii feritate Po lyphcmum ilhim Cyclop cm plane refercns : qui quum Gafparis Cohgnii,magni Francias ThalafTiarchx , apud rcgcmHcnricum fecundum gratiofiilimi interceiTio- nc binas inftruclas naues &: ahquid pccunia: obtinuifTet, ^ cum iis ad Brafiha: httus,fluuiique,quem lenarum vo cat,oiliu,gradibus trans a:quinodiale tribus ab antardi co polo diitas appuhffetifimulato vrbisibi condcndx,&: vcrx rehgionis,cui fauercAmirahum norat,conflituen dxfl:udio,mifl]s etiamadGeneuenfem Ecclefiam hte- ris obnixepetcns vt ad fe vnacumminiftrisduobus ah quot fratres pii,fcminarium Ecclcfix futuri,tranfmitte rcntur,facilc fcilicct quod petebat,non paucis (cCe vltro tata: rci nouitate inccnfis offcretibus,impetrauit.Mittu tur igitur miniftriduo,PetiuG Richerius &: Gulielmus Cartcrius,fpcirtatx vtcrque tum doc^triiiic tum pietatis, quibus fcfc non pauci ex diucriis Gallia: partibus vna cum vxoribus &: liberis adiunxerunt,& eos quidcmpoll: difHciicmmultorum mcnfium nauigationem tandcm appulfos initio Villagagno quam benigniffimc excipit: Gcncueniibus pcr literas gratias agit ingentcs : Amira- ho quiduis in poflerum pollicctur: Eccleiiam paflorura

confilio inftituit : denique magna quadam fpe complet omniu animos,ade6 vt in Gallia de frequentiflima pio- rum colonia eo deducenda deliberaretur.Sed ecce Vil- lagagno Henricum Regem illarum reru nuntiis olfen- fum intelliges,quod diu texerat aperte prodit, &: quid- quid redc conftitutum erat paulatim euertens,alios mi ferabili fcruitute premit,aliis dira minitatur, palam de- nique fseuam &c horribilem tyrannidem exercet . Sece- dunt itaque nonnulli,& opportunitatem cuiufda Brit- tonicaenauis nadi,reditumin Galliam parant , quo vix tamen,inaudita fame tolerata,coria etiam ipfamande- re coadi,femianimes peruenerunt.Erat autem ii omni- no fedecim,ex quorum numero quatuor de reditu de- fperantesvixododecimmiliaribusconfedis in conti- nentem ,ac deinceps ad Villagagnonem regreffi , tantu abeft vt immanem illum Cyclopem rationibus aut pre- cibus vllis ad mifericordiam fledere potuerint, vt con- tra compedibus conftridos,&: in teterrimum carcerem coniedosfidei fua: rationem ab illis exegerit. Refpon- dit conftanter fuo &; fociorum nomine loannes Bordel- lus,quxconfeflioingallicaMartyrum hiftoria legitur. Quid plura ? tres ex illis in veritatis confelTione perfe- uerantes , quarto nonnihil vacillante, Oceano mergen dos curat,quorum beatam memoriam hocloco cele- brandam putaui. Et hxc quidem anno Dom.ini 1558. vertente contigerunt, quum in Americam Villagagno die I 5. lulii, anno 1555. ^ppuliflet , vnde ipfe poftea defpetatis r©bu5,in Galliamreuerfus,&: fcriptis ineptif- fimisveritatemaggrelTusoppugnare^inglorius 6c pro infano habitus,miferam tandem vitam , igne facro illCi inuadente,finiuit.

^^

■"7

fV[5

^x U .^,.--'-

."•vi;iAIJl?.

Bb.j.

,\

9M

ANNAS BVRGIVS, GALLVS^

ARVERNVS, IN SVPREMA CVRIA PA- RISIENSI CONSILIARIVS.

^j^fi Ic illc efl: AnnasBurgius,cuius patruus fub Fran- (l^) cifco primo Rcge Caiicellariatu , rummo togato munerejfunclus cll:qui ius ciuilc primiim maxima cu eruditionis laude in academia Aurelienfi profefTus , ac deinceps vltro in Parificnic curia adicitus, ibique inte- gerrimi diligentinimique iudicis famam adeptus,tande queoccultis adhucpiorii coecibusadiundus,quum He ricOjCius nominis fecundo,Rege pro tribunali fedentc totoque audiente Senatu, fentcntiam de poenis in eos <^uoshereticos vocabant ftatuendis,rogatus, hberrime de verarehgionCjiuftaque conuoGandafynodo,decima lunii anno Domini millcfimo quingcntefimo quinqua gcfimonono diiTcrui{ret,Rege mox per Cardinalem Lo tharingum eo vfque commoto,vt negledo maiord mo- re,illum moxin carceres trahi iuberet,tandem poft du- riffiraam capitiuitatem,ad varia iudicum fubfcUia per ' tradus^editaprcclaraChriftianarfideiconfefrione , vi ceiima prima Decembris,c6de anno vertente^ha^refeos damnatuSjprimum quidem ftragulatus acdeinceps crc matuSjpiam animam Chrifto reddidit:Rege quide ipf® ^ahoqui per fenonmalo)tribus poft illum in carcerem conicctum hcbdomadibus,inmcdio nuptiarum fororis apparatu, in ludicro haftatorum certamine, eius ipftus manua quo prehedi Burgium iulTeratjlethaliter vulne- rato,&vndecim poft diebusmortuo : Senatu vcrb fefc (paucorum quorundam culpa)ab eo die quo Burgium damnauit,longc maxima libcrtatis 8>C audoritatis anti- quar partc (vt plcrique cxiftimarunt)vkro abdicantc.

Bb. ij.

AVG VSTINVS MARLORATVS,

l\'V:.

/v

AVGVSTINVS MARLORATVS,

LOTHARINGVS, ROTOMAGENSIS EC CLESIiE PASTOR.

^^^ Vg VSTIN vM Marloratu in pfcudAuguftiniano c|i^^ rum mcndicantium cloacam vixodcnncm,agna torii artu ipfius bonis inhiantiu abreptUjfingularis qu^- d?mnuminis prouidcntia cxillocoeno mirabilitcr e- rutum_,in Ecclcliam Chriftianam, magnum cius futuril ornamcntum , traduxit . Linguarum enim&purioris Theologia: iKidiis dcditum tandcm puduit pigris alen- dis ventribus, ipfiuscruditionc ac laborc ad turpe hi- erumabutcntibus, opcrnm (uam diutius commodare. Itaque portquam Biturigibus, Piclauis,&; Andegauis E- uangelium,quantum quidcm cucullato licebat,promul galTct^Lauianam , Bcrncnlis Rcip. acadcmiam , venit ; vbi quictcm Iludiis fuis opportunam &;rui exercendi fa cultatcm na£tus,Viuiaceiis videlicet Ecclefias haud pro cul extremolacu Lemano dcfignatus , vix crcdibile effc quantum&: lcgcndo 6c fcribendo profeccrit, id quod prqclari ipfius tum in Gcncfm tum in Elaiam , tum in omncs noui Tcllamcnti libros commcntarii , perpetuo quodara nexu ex optimis quibufque reccntioribus in- tcrprctibus mirabilitcr contexti , demonftrant. Indc vcro Rotomagu accitus,EccIeliam illam populoiiirima tunc primum poft multa fccula rcnafcente, ta fande Ii- mul ac prudentcr crudiit,vt fua illum probitas tutii ab omnibus qiiantumuis faruicntibus aducrlariisprxftitc nt.Deinccpsaute poftquam Pifliaccnas difputationiin- t^rfuilTctjexorto paulo poft ciuili bello , ipfaque Roto-

Bb.iij.

magcli ciuitatc poJl dunilitna obiidionem expugnata, captas, quanuis in tanta crudelifHmorum aduerfarioru urba nullus ipfum accufaret , imo etiam ,cx aduerfa- riis plurimi faluum cuperet, iiihilominus tamen,vt ni- hiladextremam feuitiam deeiTctjAnna MomTioratio C6ncflabili,&: Francifco Duce Guifio fic iubetibus,vna cum tribus aliis praecipux dignitatis ciuibus furpendio in.no ccntera vitam finiens,a:ternam hereditatem adiitj XXX. Octobris,annoDomini CI3 .ID.L XII, annos natusL VI.

t9J

^v

^■^•Ald EN s E s ab Alpium anfradibus , in quos fefc ^^^ iam pridcm rcccperuntjappcllatos,liccatmihi vc teris Chriilianx purioris Ecclciia: lcmcn vocare, vt po- te quos conilct vcrcadmirabiliDeiprouidentia,ne- que ilhs infinitis tempeftatibus^quibus eft per tot recu- la Chriftianus orbis concuirus,&; Occidens tandcma pfeud-EpircopoRomano mifere opprcfliiSjneque aduer fus illos proprie excitatis horribilibus perfecutionibus c6 potuifle adduci,vt idolomanise 6c Romana: tyranni- di alTentircntur.Eorum igitur alii funt pauperes Lugdu nenfes vocati,quibus loannes quidam Lugdunefis mer cator prxfuifl^e exiftimatur, additoetiam illi cogno- mento a Valdo,quem perpcram nonnulli Valdenfium fratrum,quafi fcda: cuiufdam, audorcm faciunt, quiam ipfc potius,quod inter Valdenfcs celebris eflet ac ha- beretur,cognomentum inde acceperit : aliiin alpinis faltibus conftitcrunt :ahifuntAlbigcnfes vocati,qubd in eas Occitanise GaUix partes fcccfliflent : alii traicda Italiain Apulia^ Calabriafedcspofucrunt : alii dcni- que in Morauiam vfque fecciTcrunt^qui omnes ( cxcep- tis Albigcnflbus logiifimo tandcm bcllo partim attritis partimcxpulfis) fruftrarepugnante Satana ctiamnum hodie tum doclrina tum innocentifllma: Yitx exem- plis florentcs Ecclefias habent. Ac de cartcris quidem fortaflls alias, quum nunc fit a nobis de folis Alpinis fcrmo inftitutus.Eorum igitur alii Sabaudia; Duci fub- funt,alii Gallia: Regi. Vtrofque incrcdibilc cft diclu quibus &c quot modis perdcrc ccrtatim,inftigante Pon- tifice RomanOjPrinccps iUiftuducrint, tutantc tamcn cos,tum aduerfusprardoncs paupcrtatc , tum aduerfus iniinitas calumnias,tcftatiffima vitx innoccntia. Obfo-

Cc.j.

lo^

Tcuerat tameii inter eos paulatim dodrin^e puritas , {q,^ pietatis lludium minime refrixerat . Itaque quum de puriore Chriftianifmo in Heluetia vicinifque regioni- busannuntiato cognouilTent , duos exfuis paftoribus quos barbas(id eftpatruos) vocant , Bernam ad Ber- tholdum Hallerum, Bafil-xam ad Oecolampadium, Ar- gentinam ad Bucerum &: Capitonem, Neocomum de- nique duos aUos ad Guiielmu Farellum miferunt , con- iihum de inftaurandis ipforum Ecclefiis petituros . Ho- rumvnus MARTINVS GONINVS, Ecclefise Angro- nian3epaftor,Gratianopohinreditu cumliteris depre- henfus,8^ veritatem conftanter profefTus^node intem- pefta fubmerfus (qui enim male aguntlucem fugiunt) martyriipalmam tulit. Idver6 tantum abeft vt Val- denfes perterrefecerit , vt contra audis animis , nqn fiias modo &i Calabrenfium fratrum Ecclefias , prio- rum temporu veluti rubigine quadam obfitas,repurga- rintjfed etiam ( feculis omnibus memorabih in omnes GaUias Ecclefias benelicio ) quanuis inopes, & vndique turbulentiflimis ilhs temporibus Satana ipfos adorien- te,primamiliam Gallicam ex hebrseis Bibliorum inter- pretationem,audore quidem Petro Roberto hebr^as lingua: peritifIimo,adiutore verb loanne Caluino abfo- lutam,fuisfumptibus Neocomi, anno Domini 155 5, cxcudendam curarint:vt qubdhodieBibha gaUice ]e- guntur, (quaquam paulatim poftea exadiore curacum hebr^is collata) Valdenfium Ecclefiis acceptum meritb feratur.Ha^cigitur ferre quum Antichriftiani non pof- fent,eb vfque tandem illos homicida ille fpiritus impu iit,vt,audore loanne Miniero fenatus Aquenfis Pr^efi- de, fenatufconfulto iniquiffimo fado , &; Rege Franci- fco CardinahsTurnonii calumniiscircumuento,menfe Aprih , anno CID. 13. XLV, peditum equitum- quecopiisaduerfusinnocentifrimos&: inermes homi-

ncs

ncs cdudiSjiiuUo nequc xratis,neque fcxus difcriminc promifcue in quoluis la:uicrint,atquc adco no a:dificiis, no arboribus ipfis pcperccrint: addito intcrdido fub ca pitis pauia,fi quis milcrc vagatibus &c famclicis vcl tan- tillCi opis prxbcrct;fic igitur ca flragcs eil: cdita,quanul lamvnquam immaniorem ne inter barbaros quidcm extitilTc conilat.ScruauittamcnDominus fuorum re- liquiaSjVlquc adco faEcundas,vt nunc rurfus &: rcligio- nis puritatc&; omnium Chrirtianarum virtutumcxem plis infigncs Ecclcfias habcat,Dco quoquc variis poenis Ivlinicrum lUum 5c alios no paucos,quibus homincs pc percerant, horribiliter vlto. Necab eo tcmpore aliud prseter minas funt cxpcrti,donec vnus ex eorum mini- ftris Gcorgius Varahus Taurini interceptus,ibidem pul cerruna edita cofcirione, anno Domini 1558, die De- cebris pcnultimacrcmarctur.Rclbtutavero Duci Phil bcrtoEmanueli Sabaudia, &:fipontifice Roniano Du- cem alioqui adValdcnlcs turbandos minimc propen- fum,airiduis clamoribus cogete,bcllo funt appctiti,e6- queferucnte,vici S. Germani paftor crudelifilme fuic Pignerolis vlKilatus: tamc ipfis quidcm pacem tolerabi libus conditionibus,manente prarfcrtim intcgro Euan- gclii minillcrio ,conlcquutis , Duce vcro datam ipfis fi- dem fanclc obleruante, fclixilhus motusfuilTe finis mc rito videtur.

Cc. i/.

i

Pe/<

^r^

CHRISTIANISMI IN ANGLIA

RESTITVTI INSTAVRATORES ET ASSERTORES CONST ANTI9SIML

,^^^

% Cc. ii;.

^r^

3 ^p

VvM a loannis vfque Wiclefi tcmporibus,veri- tatis^{cmen rubinde/anguine martyrum aiiquo- rum tum virorum tum focminarum , rigatum emcrfif- fet;iub Eduardojbcata: mcmorix rcgc,quam diligentif^ iime excultum,MariiE tandem temporibus, quo arden- tius, prxeunte Cardinali apollata Reginaldo Polo,iliud radicitus extirparcreilitutipfcud-Epircopiiunt conati, tanto f"oecunduis,qua{i certatim ad martyrium concur- renribus omnmm ordinu iiominibus effloruit: quorii a- liquos iutficiat nominaiTe.Huius igitur pulccrrimi triu- phi quafi choragus fuit lOANNES ROGERIVS , qui Cantabrigix bonis literis imbutus,indcqueTyndallu ac Couerdallumj^vtrumque pietate &; eruditione infjgne, ac illum quidem in primis Anghca bibliorum vcrfione celcbre,6i martyrio tandem,annoDomini 1530, pcr Louaniefcs theologos W^iluordi coronatum)in Braba- tiam profugientes iequutus,vxoreibidu(5ta , Witeber- ga venit , ibique Germanicx lingusc vfque adeo peritus euaiit,vt etiam Euagelii minifterio fit defundusidonec, Eduardo Rege ChrilHanifmum in Anglia inilaurante, ipfe quoque in patriam reuerfus,audore magno illo Nicolao Ridkeo Epifcopo LondinenfijprofefTor Theo- logi^ atque adeo concionator in xde S. Pauli defi- gnaretur.Succedentc vero poft Eduardum fratrem chri ftianum Maria chriftianifmoinimiciffima, &:feueriiri- mis edidis Euangelicum miniflerium inhibcte,perflitit nihilominus in fuo munere Rogerius,donec 'n\ carcere tradus,qua coftantiaChrifti verttatem annuntiarat, ea- dem illam moricns,veluti ianuamartyrii ca^teris patefa fta, Londini IIII. Februarii,anno Domini CID. ID. LVII,fanciuit.Huncin eade caufa,parique prorfus con- ftantia munere concionandi,tum in oppido quodNor- thamptonum vocant,tum in ipfa vrbe Londinenfi, for - tiffime defundus,vir eruditiffimus L A VR E N T I VS SVNDERSIVSjfequutus quarto pofl Rogeriu die,VIII

i^S

videlicet Februarii Couentna.m Londino du6l:us , pul-

cherrimLim de morte triumphum tuHt: vt eiulde men-

fisdiezi, ROLANDVS Ti£LORVS, Hadlei-

enfis Ecclefi.x in Suftolcise prouincia minifter: itcmquc

bidaopoft GEORGiyS M ARCHi£VS Ecclefise Log-

thonienfis paftor , vterque fuum gregem , ille quidem

HadleiiK vrbis prefente pio fuo paftori iliachrymatem,

ifte vero grauifTimis ex carcere iiteris fcriptiSjin quo to-

tosfere odo mefes excruciatus eft,ad conftantia cohor

tatus.Sed quinque pr^terea martyrii inter cseteros ad-

mirabiha certamina fuerunt, lO ANNIS videHcet

B R A D F O R T I in Eccleiia Londinenfi miniftri(cu-

iusaduerfus pfeud-Epifcopos ^cerrim^ difputationes

extant)Londini X. lulii, anno Domini CID. ID. L V,

vna cum ododecim annorum adolefcente I O A N N E

LIEFAcremati:ROBERTI SAMVELIS EcclefiseBar

tholtenfis in SufFolci^e prouinciapaftoris,poftquam cru

dehllima quxque,ac prsefertim horribilem fame in car-

cere Norduicenfi, decernente pfeud-Epifcopo Nord-

miefi perpefTus effetjtandem ibidem II. Septembris eo-

demanno CID. ID. LV. combufti : lOANNIS

PHILPOTI equeftris famiH^e &: Vintonienfis Ecclefise,

Viuete EduardoRege,Archidiaconi,cuius qux quanta-

que fuerit tum eruditio, tum pietas, ex eo f onftat quod

iUi fauete nobilitate,nemo neque fsepius repetitis difpu

tationibus fuerit acrius oppugnatus , neque fohdius, tu

cx ipfoDei verbojtu ex patru fcriptis aduerfarios refuta

rit.ltaque fuit &: ipfe viuus Lodini anno Domini CI3.

ID. LVI , annuagens duntaxat XLIIII,crematus. Idem

annus duorumprseterea diuerfas conditionis,THOMi£

videUcet VIDLEI&GEORGII EGLI, martyriocele

bris fuit:quoru ille Kyrbeiefis Ecclefia: parochus, quum

aduerfus Marianaedida munere fuo fungi non dcfifte-

retjCaptus &: a Bonero Londinenfi pfeud-Epifcopo tan

demetian^ bladitiarum genereilledus,fubfcripfit qui-

dcm contrariis erroribus , fed eodem pene momento

quum

(rs>

qunmrepetitama fcribarchedam abiurationis difcer- pliiret,ab Epifcopo crudeliter verbcrat^,&: vicefima dic Ianuarii,anno Domini 1556, Londini crudeliter cre- matuSjtum qux iit ipforum etia elcdorum imbecillitas, tum qu^ in iilis quoque coUapfis rurfum erigendis ^Dei Opt. Max. benignitas fimul oftcndit : alter vero Eglus nomine,artificio lutorjadmirabili zelo dudus,qubdEc- clelias pailoribus deftitutas viderct, percurrere ilias iprc,&:,prout egregiis Dei donis poJlebat,{igillatim etia quofcunque poterat confolari &: confirmare prius non deititit quam palam profcriptus, amplifque prsemiis ei propofitis qui deprehenfum {il1:eret,captus tandem &: quaii violat.^ Maieftatis Regi;^ couidus, femiviuus exe teratus &; membratim difcerptusmartyrii palmam fer ret.Liceatdenique mihifuperioribus exemplis duplex aliud adiungerervnum adolefcentis &; genere&: virtu- te nobihs GVLIELMI HVNTERI, quem pro Chrifti nomine anno Domini 1555. cremandum,&: pfalmum octuagefimum quartum concinentem pater & matCf cohortantes funt adrogum vfque comitati, vetere illo Machab^orum fratrum exemplo renouato,hoc tamen excepto,quod illa quide fuit fuis liberis in ipfa quoque morte focia,iftis verb, quanuis libenter filio commori- turis^pepercifTein poenamlentiorem videtur aduerfa- riorumclementia:quos tamen fuperftites filio manere Deus voluit,vt fpedatius & diuturnius extaret tantse virtutis cxemplumralterum lOANNIS HVLLERII' Ecclcfi2e Padamenfis in Cantabrigienfi ditione paftoris> eodem anno martyrii palmam confequuti,cuius literas quse extant fub mortem yna cum precibus adiundis confcript3e vtinamomnes iilegant & meditentur qui glori:E Dci zelum humana prudentia temperandum ef fefomniant.Sedtempus cftvtadcelebriores etiaaUos accedamus.

Dd.;.

THOMAS CRAMMERVS.

^ff

THOMAS CRAMMERVS, AN-

GLVS, CANTVARIENSIS ARCHIEPI- SCOPVS, ANGLIi£ PRIMAS. '! 7"

^^Ter fclix qiiinquertium,veterum Martyrum Epi- ^^lcoporum obioletam memoriam renouans! O bearam quoque tantis viris Angliam , nifi gentis d-ecus immanitas quorundam pcnetotamaboleuiireti Horum primusage commcmoretur Thomas ille Crammerus, Cantuariciis lub Eduardo fcxto Regc Archicpifcopus, vera: reUgionis inllaurator atque propugnator for- tiffimus:qucm quum Marise Reginar^MariiiUius crude- htate vcrc rcfcrentibus aut ctiafuperantibus tempori- bus abreptum,&: miferrimabienii captiuitate ahquate- nus fradii,pfcud-Epilcopi accufatores fimul &: iudices ad ignis poena danaifentjAt tu(inquit)dextra quse dam- nata: ichxdse , metu mortis,fubfcrip{iil:i, posnas huius facinoris luito: moxquc rcceptis animis, vltroque con— fcefa pyra,dextram intrepidus altiffime fublatam,flam- mifque iniedam,tantifper dum pene tota, illsefo maxi- ma cx partc rehquo corpore , crcmaretur ,immotam mediis in flammistenuit: minus certe memorabih futu ratanti viriconllantia, nifi ex admiifa culpa creuilTet. Liceat autcm hic mihi Bafihi magni verbain Barleami, fortiflimi in cade caufafub Diocletiano Martyris,haud diflimile fadum commcmorare. Flamma ( inquit ille ) &: Martyris dextra inter fe commilTx ludabantur, fcd penes dextram nouo quodam kictationis arte fletit vi- cl:ona,flamma quidcm pcr mediam manum ^o.^^ effun-

Dd.ij.

sa

dente^dextra vero femper rigide ad lu6l:am intenfa. O manii ignibus ipfis in certamine obftinatioremio manu igni cedere indocile! 6 ignem manu vinci edodumiFer rum igitur refolutum ignis tyrannidi fuccubit, ac ignis potetix cedit,a quo {q(q quoque fuperari lapidum duri- ties quantunuis renitens fatetur : fed vis tamen illa flam mse quantunuis fefe intendentis,rigidamMartyris dex- tram minime inflexit,vt merit6 proptereaMartyr apud Dominum clamare potuerit,Corripuifti manum dexte ram meam,tu6que me confilio deduxifti , &; gloriofe me afTumpflfti.Et hic quidem fuit Crammeri fexageft- mum odauum annum agentis triuphus Londini adus, vice{imaprimaMartii,anno Domini millefimo quin- gentefimo quinquageftmo fexto.

^/3

Dd.iij.

u

^/^

HVGO LATIMERVS. \^0L-

CESTRENSIS EPISCOPVS, ET NICO- LAVS RIDLEVS, LONDINENSIS EPIS- COPVS.

£^^ R vE I E R A N T Crammero,eo ipfo loeo &: ob ean- SE^ dcm caufam crudeliffime vftulati duo conftantif- fimi martyresEpifcopijHugo Latimerus o6tuagenario maior,ex Cantabrigienfi academia ad Epifcopatum meritb arcitus,&;NicolausRidleus,Londinenlis Epifco puSjtum genere tum omni virtute nobilis : ille quidem plane ceu Polycarpils alter,fiue fupplicii caufam &: ge- nus,rmearta[tem,&: fcrmonesin morte habitos fpede- mus : hic vero cum Ignatio plane comparandus ,ii pra;- fertim eius fcriptum de Coena Domini,breue quidem ilkid fedApoftolico plane fpiritu didatum expendatur: nifi forte Rcginaldum Polum Cardina]em,^Stepha-- num GardinerumVintonienfem pfcud-Epiicopu,&:Bo ncrumitide pfcud-Epifcopum Londinenicm , minus crudcles beftias fuilTc arbitremur, quam qux Ignatium vorarunt.

Si£

^fy

lOANNES HOPPERVS, GLO-

CESTRENSIS EPISCOPVS,ET ROBER- TVS FERRORVS, SANCTI DAVIDIS EPISCOPVS.

^;^T illi t Lix diuini prorfus animi fortitudim commc- ^^^morandx , loannes Hoppere , qux tandem voces luftecerint? quem ob veram religionem fub Eduardo Rege fortiter &: vcrbis & inculpatse vitx exemplis affer tam, Mananis tcmporibus arreptum, non carcerum fqualor ,non fseuiiTimx poenx grauitas , non procerum & amicorum male fibi &: tibi confulentium preces U, la cryma;,non iamiam pyra confcenfuro propofitu ob ocu los Reginx diploma,quotum vitatum maximi hono- resabiuraturoconcedebantur, veltantillum commo- uerunr, quominus , vt fortiflimus ille Gordius Bafilio magno tantopcre celebratus,igncm vltro fubires , ibi- que (didu pene incredibilc ) tribus horx quadrantibus immotus inmediis flammis perftans, inteftinis etiam ipfis in ignemeffufis ,alter6quedecidente in flammas brachiOjConfirmatis tata: conilantix exeplo Gloceftren fibustuis,quosanteafidus Epifcopus fyncera dodrina paueras,ipfadeniquefefe vidamfatentehoftiumimma

nitate,Chriftotuoadiungereris. Sunt autcm hxc ada Gloceftria: decimaquartaFcbruarii,anno Domini mil- lellmo quingcrcfimo quinquagcfimoquinto.Huc vero vt infundione pari,{ic in fide,inuidaque conftantia fo cius,Robertus Fcrrorus,fandi Dauidis Epifcopus, duo- dccimopoftdiefcquutuscft,Carmardis, Dioccfis fux ciuitatc, ncc miniis crudehter vftulatus, ncc minus fortitfrChriftumprofcffus.

Ee. j.

%^&

RESTITVTI IN SCOTIA

CHRISTIANISMI INSTAVR ATORES PR^CIPV}.

I

Ec. i).

3 ^i

lOANNES CNOXVS.

lOANNES CNOXVS,SCOTVS,

GIFFORDIENSIS.

^^^ Et s I diftinda fuerunt femper Anglix &: Scotiie

^S^0 rcgna lliis tii finibus tum rcgibus, dixifTe tantum

liceattuiiVc nollra patrumque memoria tum aduerfus

Chriilum initio confociatajturaad Chrillum rurfum

mutuis operisadiunda. Sicutautemilliusaduerfusve-

ritatem confpirationis audor quidcm pra;cipuus fuit

Romanusillepontifex,adminiilri vero Cardinalcs &c

pfeud-Epiicopi,totusiile denique pfeudoclerus^ ab illo

haud fecus quam a fuo numine dependens :'fic adius

iUudfuum recuperandum Christ vs fidos homines

admirabili virtute inftrudos vtrobique excitauit. Ac

de Anglis quide didum eilo,a quibus ad Scotos tranfcu

tibus primus occurrit magnus ille lOANNES CNO-

XVS,qucm ll Scotorum,in vero Dei cuitu inilaurando,

velut Apoitolum qucndam dixero , dixiiTe me quod

res ell exiftimabo , &c feques vera ipfius vitie narratio

teftabitur. Cnoxus igitur (vt manifefte appareat to-

tum hoc admirabiie Domini opus efTe^adloannisil-

lius Maioris , celcbcrrimi inter Sophillas nominis,ve-

luti pedes in Sandandr^se oppido educatus,atque adco

facerdos flidus,.lpertaque celcbri fchola,quum ia vidc-

retur tllo luo prxccptore nihilo inferior Sophiilia futu-

rus,luccm tame in tcnebris&iibi &::aliisacccdit.Siqui-

dem Hieronymi &c Auguflini libros ibi nadus,ex eoru

fcriptis,non faihdire mod6,fcd ctiam redargucre mul-

ta vfque adco libcre cocpit,Edimburgum pr^fcrtim re-

giam ciuiratcm euocatus,vt Hamcilonum vnicum tu€

piorumaiyium perfugerc cogerctur. Ibi verotandcn*.

Ec. iij.

S^JJ

libcrrima cdita cofenfione, pr^mium iilud a Dauide Be- tono Archicpifcopo Sandandreano,&: quidemCardina lijScotix primate tulit, quale ab hoc hominum generc piis perfolui folet^hserereos damnatus abfes/accrdotio exutus,per infidias etiam^appofitispercufToribuSjtruci danduSjnifi Dci prouidentia commendatum illum Lan gudrio prxcipux nobihtatis viro conferuaffet . Sequuti lUnt pollea tumultus in Scotia maximi , csefo abini- micis Cardinah,arce SandandreanaaGalhs expugnata, intercepto quoque Cnoxo, qui contra pfeudepifcopo- rura expedationem hberatus, Veruicum vrbem in An- ghx &: Scoti:;E finibus fitam quum venifret,&: in certa- me cuilhus ciuitatis pfeud-Epifcopo defcediiTct , vtro- que adfupremum Anglise fenatum reiedo,(tum autem Eduardus regnare coeperat ) tantum effecit vt vido- riapenesveritatem ftante, damnaretur quidem falfx rehgionis pfeudepifcopus , ipfum vero tum pietas tum dihgentia magnopere coramendaret. Inde Nouocaftru acdeinceps Londinum adRegem accito quum Epifco- patus quidam offerretur,tantum abefl vt iilum recepe- rit,vt etiam in totam iham vere Satanicam poteftatem grauiter fit inuedus,vt qu^ diuino iure nuUo nitatur,ac neex veteribus quidcm canonibus adminill:rctur:qua ,in re,& fi non obtinuit(quodfi &; in Angha &c ahbi fadu efTetjideftficaufailla Tyrannidis omnis Eccleliaftica prsEcipua &:primaria efTet fublata,longe alia facies Eccle liarum efret)c6fcietiam tame fuam fingulari cu chriftia nsemodeftix cxemplo liberauit.Excepit hsec tempora tempcftas illahorribilis qu.TCnoxum,intcr ceteros Ge neuam vfque expulit, vbi aliquot annos vna cum reli- quis Anglis exulibus maxima cum omnium virtutu lau de verfatus,tandem confiliis omnibus cum loanne Cal- uino communicatis,in patriam anno Domini 1559. re uerfuSjincredibile efl quanta diuini plane fpiritus virtu

tc

,'^?

te fretus Euangeliu annuntiarit,vrquc adeb viciffim ip-

fius pietati ac diligetix fauente numine , vt velut ipfius

colpcdum ne idolis quide feretibus profligata Idolola-

tria,non vera tatum dodrina,fed etiam vera &c ad diui-

ni vcrbi normam exada difciplina paflim tum vcrbis tu

reipfa itatuerit.Neque vero fuerunt breuis alicuius te-

poris illi labores,Satana modis omnibus hoc opus impc

dientCjfed tredecim totos annos Edimburgi athleta

Chritli fortiflime depugnauit: donec corporis imbe-

cilhtate vidus,anno Domini 1572., V. Idus Nouebris,

haud fecus quam ohm Eradium Auguft:inus,ita Cnoxus

legitimis Ecclelicc fuflragiis flbi,noa in vlla gradus pfeu.

d-Epifcopatus tyranidc , cui merito fuit inimicifl[imus,

fed in Euangehco minifterio vna cum reliquis coUe-

gis &: prefbyteris xquo prorfus iure adminill:rando,Ioan

nemLaufonium , fpedatifTimaetum dodrinse tum in

tegritatis hominem^fuccefTorem deflgnatu,maxima cu

gratulatione amplexus,Ecclefix valediceret: vita ad vi-

gefimumquartum vfque diem Decembris domiinle-

dulo tam pie &c fande produda, vt integerrima quin-

quaginta feptem annorum vita bcatifflmo exitu veluti

coronata,merit6 ambigatur meliufne vixerit an beatius

vitam finicrit , fingulare quidem certe feliciflimx tum

vita:,tam mortis cxemplum cundis reliquerit.

^o3t5^

P A T R I C I V S H A M E L T O,

S C O T V S.

^^^ E V I T quidem Cnoxus verbi diuini femen in Sco ^^5^ ci.-^qurim latiiTimejfed lolo iam antea caede non- nullorum martyrum iubado , intcr quos primum locu tenec PATRICIVS HAMELTO,vt quiHameltonu tamiliaRegiii quoqucfanguinemattingente natus,quu literarum iludio feruens in Gcrmaniam quoquevenif- lctjtantumque ibi in bonarum artium ac linguarum cogiiitione profcciiTctjVt Marpurgi,nobili Lantgrauio - rum Hailiiie Academia, maxima cum cruditionis laude, fic illasaliquandiu profefTusyofteain patriam rediens, C H R I s T I cruce cundis vita: comodis antepo{ita,anno Domini 1530, aDauide Bctono Archiepiicopo Sand:- andreano,egregiamoperam Romanse beftiae nauante, hxrcfcos damnatus,regium Hameltonum genus a fuis gentihbus poftea contaminatum,prctio{iflima illamar tvrii coronanobihtauit.

Ff.i-

%Jf

3^-

/

ADAMVS VALLACVS, SCOTVS

Ex T o poft Patriciu anno,quinquernartyres ve- J5 liit ex illius cineribus exorti, ex variis ordinibus, ciuide Cardinalis opera cremati lunt Edimburgi , duo videlicet Dominicani monachijfacerdos vnus , Cano- nicusquida,vnus denique exnobilitate,omine quodani felicifuturum vttandem in Scotia Chriftus omnium ordinum homines ad fe adfcifccret. Sed infigne fuit in primis Adami Vallaci martyrium,in eadem vrbe anno Domini 1559. menfis luHi die decimafeptima, publi- ce in magno confefTu auditi,damnati,cremati,tant6 ma iore cumfructu,quant6 plures illum Ubere Chriftum aflerentCj&aduerfarios fohs conuitiis &: minis pugnan- tes verbo diuino Tefellentem, conilantiifime deniquc .morientem audieruntjocuhfque fuis confpexerunt.

Ff.ij.

2^^

ALEXANDER ALESIVS, SCO-

TVS, LIPSI^ THEOLOGIi£ PROFES- SOR.

^U^ Li V D cximium Scoti^ decus in patria futurus e-

•SS^s^ rat Alexandcr Alcfius, nifi Deus illii prius ex hac

vita euocaiTetjquam Scotia,receptis oculis,Euangeliilu

men penitus amplederetur.Expuirusigitur Scotia, ve-

nit in Angliam,vbiThoma; Cromellii,maxima tum au-

thoritate apud Henricum VIII. Regem pollentis,benc-

\iolentia fretus,tum priuatim,tum etiam in publico om

nium Epifcoporum tum forte a Rege, Romani pon-

tifici^propter nouasnuptiasinimico,conuocatoru con-

felTu, fortiffime, quauis non eo prorfus qucm boni opta-

bant fuccelTu^veritatem alTeruit.Sed quod Scotia & An-

glia neglexerant arripuit auidiflime Saxonia,vt qua' ex-

ceptum Alefium ad mortem vfque fouerit,dodis omni-

bus charu,magno illi prqfertim PhilippoMelanchthoni

tam probatum,vt ijlum fibi prse ca:teris ad pacandam

Norimbergenfem Ecclcfiam Oiiandri deliriis turbatam

collega adfcifceret,folide videlicet ac fyncere veritatem

aduerlus fophiftas tueri c6fuetum,quod ipfius quoque

fcripta, pauca quidem illa,fed eruditionis 6c iudicii plc-

na, demonftrant.

Ff.iij.

3 3 f

KVANGELII APVD BELGAS

RESTITVTI INSTAVRATORES PRiE- CIPVI.

^s^

J 33

^^ VsQjv^AM ccrtenoftrapatriimque memoriaSata ^^S3 maiorenixu vcritatem oppugnauit, ncc fortius ctiam ellrcpuirus,quam in Belgica rcgione,ricut teter- rimoium ha:rcticorum,ita conilantiflimorum martyru tum virorum tumfoeminarum feraciirima.Initium au- tcm putioris in illis regionibus inftaurandi Chriilianif- mi a duobus ordinis Auguftniiani fratribus coepifTe cre ditur BruxeUis , HENRICO VO E ZIO 6c lO/.NNE ESCH10,vtr6que ibidem anno Domini 1513. crema- to. Antuerpix vero anno confcqucnte NICOLAVS -quidam^Melicnfts parochus (qui locus vno miliari ab vrbe diftatjapcrte Chriftum annuntians, coquc nomi- ncAntuerpiam pertracbus,ibiquefubmerfus,prima il- lius Eccleiix fundamenta fanguine fuo fclicitcr af- perfit. Eodem tempore in Hollandia lOANNES P I S T O R I VS Wordcnfis , antea iacrificus , quum Chriftum incredibili fucccfTu toto biennio annun- tiaiTctjHagx tadc a Louanieniibus mata:ologis hxrele- os damnatus anno Domini 15^5, Septembris die 15 , carmen illud infigne TE DEVM LAVDAMVS,quod ,Ambrofio&: Auguftino tribuitur , alta voce canens, fuccincntibus etiam illi duobus captiuis quos in carce- re Chrifto lucrifcccrat,martyriipalmam tulit. Et iam qub crudelius omni poenarum gcnere,tum in viros tii in fccminas,quas exedidofolenni viuas defodiebant, Tndique fa:uiebatur, eb copioftus fanguis riiartyrum foctificaucrat , intcr quos Duacienfis parochus qui-

3i 5^(

dam PETRVS,&EGIDIVS TILMANVS Bruxelle fis magnopere memorantur, quum TornacenfeSjmiffis ArgentoratumnuntiiSjquempiamadfe mitti poftula- rutjCuius confilio hc authoritate apudipfos Ecclefia c6- ftitueretur.Tu autem in EcclefiaeGallicEe minifterio PE TRVS BRVLIVS LotharinguSjfpedatx pietatis ac e- ruditionis homo,Ianni Caluinorprimo iUius pail:ori fuc cefTerat, quemvtmaxime idoneum , Martini Buceri, &:ip{iuscollegarum fuffragiis deledumjTornacenfes, anno Domini 1544, menfe Septembri exceperunt, eiusque confilio tum paftores , tum etia prefbyteros &: Diaconos,rite &; ex diuini verbi prsefcripto conftitue- runt. Hoc exemplum plerifque populis ac prsefertim Inrulanis,Valentianefibus,Duace{ibus,Attrebatenfibus fequutis,quii eo quoque profedus Brulius feliciter om nia difpofuiffet, ac TornacumregrefTus, Antuerpien- fes vifere ac deinceps Argentinam ad fuum gregem redire decreuiffet , comperto ipfius reditu aduerfa- rii, clauiis vrbis portis , vndique ilium perueftigant. Fratres igitur illum haud alitcr quam olim Pau- lumDamafcenipervrbis moenia fune demittunt, ex quo dum ille {q^q, explicare conatur , ecce lapis in- gens in illum decidens femur ipfi confringit : ex cu- ius vulneris dolore quum vociferaretur, a vigilibus captus,&:incarceremconie£tus,verum illud Apoftoli- cum didum effe confirmauit,vinciri quide feruos Dei, fed minime propterea vindum effe Dei verbum.ln car cere fiquidem totos pene menfes quatuor captiuus,non modo fortiter Chrifti veritatem aduerfus matseologos afTeruit , verum etiam grauiffimis plurimis literis tum Ecclefias Belgicas , tum etiam priuatim aUos confir- mauitjdonec XIX Februarii,annoDomini. CID. 13. XLV, quum Calendis Nouembris anno fuperiore Ca- ptus eflct, quo crudehus , lenta vidclicet flamma,fuit vftulatus,eb certiorem inuidse conftantiq laudem tulit: Martyribus poftea pene infinitis ex iUiusrogo exortis.

5^J?

Gg. i).

^ 37

CHRISTIANISMI APVD POLO-

NOS RESTITVTI INST A VR ATORES PR^CIPYI.

Gg.iij.

^3S

^:3jy

lOANNES A LASCO POLO-

NVS.

JJ^^^Oannem aLafco^Polonujnobiliflima Lafcorii ^^ familia prognatumjhcroica fpccie iniitam animx gcncrolitatcm pra: fc fcrcntcm, multo magispictas cii inligni-zclo coniunda nobiJitauit: quem,vtChrifl:oli- bcre fcruirctjpatria vltro rchda pcrcgrinis variarum gentium eandem ob caufam exulantibus adiundum Germania vidit &: AngHa:vnde quoque Marianis tepo- ribusexpulfos,&per inhofpitas maris infulas oberra- tes illos iuuarCjtum dodrina fcriptis etiam tciliata, tum vitx excmplo prius non dc{l:itit,quam fedes illis aliquas nadus,&: k patria paulatim rclipifcete reuocatus ad fuos tandem rediret.Ibi verb paulb poil, promoto quantum potuit Chriftianifmo, vitam hanc caducara cum altera illa fcmpitcrna commutauit,mortc quuis,{i .xtate fpea- des,fatis matura,tamen quod ad Eccleiias attinct valde intepell:iua:fcd in eo demum iplivaIdcopportuna,qu6d Arrianifmi,Tritheifmi,&:aliarum plurimaru h;rrefea)n tcpcftates iam imminctes elFugit. Nec tamen dcfucrut qui vcritatem aduerfus illa tctcrrima monftra fortiter alTererent^vcIuti Melius,Carolinus,HeIlop2eus , Thre- tius,Laficius&:alii,plenius,vt fperoja nobis aliquando commemorandi.

^AP

J^/

RENASCENTIS IN ITALIA PV

RIORIS CHRISTIANISMI INSTAV- RATORES PR^CIPVI.

Hh.j.

-JJfX

J^/iS

FANINVS, ITALVS' FAVEN^

TINVS.

f^Ic V T olim Chriftus in domum vfque Net-onis il- ^liustruculcntiirimxbclluaZjApoftoIotciliCjpcne- trauit: itandllraqiioquemcmoria ni Italiam , alterius qujE illi fucccflitnihilominus immanis beftiic ledem, i- mo Romam ipfam vfquc illius pcnetralc, pcruenit : in- de taiidcm etiam eum oris fui tlatu dcpulfum.in ftagnu illud jgnis&: fulphurus prxcipitcm daturus.Prxclaram .autcm hac in re operam nauarunt non illi tantum quos fupra commemorauimus,P.Martyr, Lacifms , Tremel - lius,Zanchus,Martinenghus,ahique plurimi qui fponto exuIantes,Rhocticas,HeIueticas,Sabaudicas, Germani- caSjAnglicas dcnique Ecclefias auxeruiit,fedaIiquot e- tiaminiignes ahi qui adfanguinem vfque pro Chrifto conftanter deccrtarunt. Eorum vnus ac fere primus fuit Faninus quidam,Fauentia, vrbe ob artis figulinac ©perain Romania(quam hodie vocat)celebri,natus: qui dum cxtcri ciues tcrrcis fingendis vaiis occupantur,o- peri diuino in animis hominum fculpendo intetus, eo- que nomine captus,poftquam vxoris &: amicorum pre- cibus eo vfque ceffiliet,vt vcritatem eiuraret, mox fa- dt\ pocnitentia dudus,non in patria mod6,fed etiam vl trb citroque fadum fuum deteftatus,EuangeIium qua- cuque potuitoccaiione promuIgauit.Captus igitur de- nuo inTerrarix vicinia, mdcquc Ferrariam perdudus, quum totu pene bienniu ex carcere liberrime maximo- quc cil fructu veramreligionem& verbis,&: nonpaucis etia Itahcc fcriptis libris cfTet profefTus , lulio illo tertio Pontifice,hominc perditiffimo,qui Paulo tertio fucccf- fit, mandantCjFcrraria: tcrtia ante diluculum horaftra- gulatus, eodemque die circamcridiem crematus, mar- tyrii pa]mam,quam ipfe fibi vidcri poterat inuidiflejre- cuperatam circitcr annum 1551 tulit.

Hh. ii-

^^h

POMPONIVS ALGERVS.ITA.

LVS, NOLANVS.

^^^ Vx ciuitas olim Paulinum illum inter veteres ce' ^^^lcberrimumEpifcopumhabuit, cadem Pompo- nium Algcrum ciuemjnoftris temporibus, illo fortafiis etia exccllctiorcm tulitrqui quum annum ^etatis dunta xat agcns viccfmium quartum &: in Patauina Academia fcudiorumcaufa vcrfans, vcram rcligioncm priuatim inter nonnullos,diuinse cuiufdam virtutisplcnus,prcdi care cocpiiTet^mox ad eius vrbis gubernatorcm Vene- tum delatuSjindcqucVcnctias primum,acdeinccps Ro mam ipiam, poftulante Paulo IIII. pontificc,Chrift6- que veluti per mediam Italiam fuum triumphantem a-^ thletam circumvehenteperdudus, itafercmodcllefi- mul ac fortitcr gcffitjVt nemo fortafhs ex omnibus tem porum noftrorum Martyribus,folidiusaut ncruofius dc promptis tum vcrbo Dei,tum ex ipfo,quod vocant,De- cr^bjteftimoniis, pfcud-Ecclciiam illam'Romanam 'm [srfiquot- cajHtibus conuicerit: vcra rcligione poft vcr- :bla,fangtiinc quoquc fuo,qu6 crudclius fuit vftulatus,c6 gloriofius in ipforu non tam cocco quam Chriftianoru ^martyrum fanguine rubcntium Cardinalium confpe- cVu , conftantifhme anno Dominimilleftmo quingentc iimo quinquagefimoquintofancita. ----- — '' - ^i •. i

Hh.iij.

lOANNES LVDOVICVS PAS

CALIS, PEDEMONTANVS.

MAscALis hic noftcr primis annisSabaudoruo principi Nicee militans,ibique primum de purio re Chriihaniinio aliquid audies, de c(^*JclH mihtia cogi tare cospit.lcaque quum Geneuaprimum,ac deinceps Laufanam venilTetjita vtrobiquc ic{c tradando diuini verbi gladio,&: fidis obferuandis ducibus exercuit , vt tandera etiam dignus qui ordincs duceret haberctur. Rogantibus igitur Italicam GcneuenfGEcclcliam Val- deniibus duorum Calabria! oppidorum,Gardi:e videti- cct &: S.Scxti incolis,vt idoneum ad fe quempia pailo- rem mittcrent,deled:usomnium fuifragiis Pafcalis^qua uis eo ipfo tempore virginem fibi derpodifTetjVtroquc tamen Chriftum rebus omnibus anteponcnte,reda fi- mul 2c^d Euangelium &: ad martyriu contcndit . Mox enim excito rumore Geneua quendam aduenifTe^a Sal- uatorc Spinella iUarum vrbium Domino cum aliis ac- cerfituSjVltro ad eum Fifcaulam , Calabrise vicum, ve- niens,indequc poft odo mcnfcs in carccre confump- tos,Corentiam,terti6que poft mcnie NcapoJim ac Ro- mam tandem ipfam perdudus,vix crcdibile cll: qua con ftantia,quamuis omnr crudelitatis gencre in carceribus vcxatuSjCcriptis plurimis fandiihmirque litcris,non fu- um modo grcgcm paueritjfed ctiam vxorem aliofquc prpcul abrcntcs amicos fit confolatus. In quaconfiatia perfcueranSjtandcm anno Domini i ^ 6 o,dic Scptcbris lo,quart6que poftquam c6 appulcrat mcnre , c rcgionc ipfius arcis quse niic SAngcli vocatur,crematus,glorio- filfimapro Chriftomorte, miicramhanc vitam cum iJ- iabcatiiTima commutauit.

^^

^df s

J^^J^

OLYMPIA FVLVIA, MORA-

TA, ITALA, FERRARIENSIS.

Bs I T a me ver6,01impia,vt te praeteream, quam &: excellens illa &: fupra focminse fexum eminens tum in gra:cis tum inlatinis eruditio,{iue foluta oratio- nequidpiamfcriberes jliue verfus pangeres : 6.:mores integerrimi; pietatis denique tantum ftudium,vt pere- grinum hominem Germanum,pium alioqui &: plane te dignum coniugem, quem in eas regiones vbi Chri- s T V s purius ac liberius colitur fequereris^ambientibus certatim Italis antcpofueris,immortalitati confecrarilt: cuius denique conftantiambellica nullarabies, quii ca« pto direptoqueSchuinfurtOjConiugis chariffimi patria, rebus omnibus amillis^vnicaque fubucula tedo corpu- fcuIo,per Germaniam oberrares, ne tantillum quidem inflexit,quominus C h R i s t o penitus adli^reres:a quo rurfum praeter omnem expeclationem reftitutum ma- ritum nada,Heydelbergam tandem veniens , diuturno morbo corpufculum opprimente,cumalacritate in ve- rum illum 01ympum,01ympia,adquem totovitse cur- fucontenderas^annumagens duntaxat XXIX, fub- fequuturo moxAndreaGrontheromarito, demigrafti.

Ti.j.

CHRISTIANISMI APVD HIS-

PANOS RENASCENTIS INSTAVRA- TORES PRECIPVI.

li.ij.

^

^.^

I

^ci

^^^T illi quideni dno a nobis commemorati cxtra Hi Q^^ipaniam pio Christi nominc cseiifunt.Hi vero dc quibusfum didurus,vclut in ipfo nifcrorum adyto, nepe Inquifitionis illius Hifpanicx penetrali,de Satana &: mortc gloriofiffime triumpharunt.Huius autem vere diuiniopcris quatuor prxcipui adminiftrifuerunt: Val dolidiquidcm AVGVSTINVS CACALLA, quem in GermaniaCarolus quintus concionatorem habueratj, tadcm anno Domini 1555? mcnfe Maio,ibidem crema tus: Svbillas vcro, quam nunc Siuiliam vocant , lOAN- NES EGIDIVS, VARQVIAS,&: CONSTANTINVS PONTIVS, omnes ex matxologis acerrimis conftantes fadi vcritatis dodores,ac tandem etiam m?rtyres,EGI- DIO quidcm poft mortcm crcmato, VARQV lA in ip- fo Inquifitorii ccrtamuie mortuo , CONSTANTINO dcniquc,viro triumlinguarum cgrcgie perito , &:quo confe(rore,que vocant,diu fuerat vfus Carolus quintus, Siuili^ damnato &: cremato.Horum autcm fanctiirnnii ftudium piurimiimadiuucrat lOANNES PIERIVS,6^ ipfc Hifpanns,qui quu Gcncua vcniiTet , vbi Hifpanica ctiaEcclcfia coegit,pIurimos hifpanicahngua facrosli^ brosededos,&: Siuilia vfquc tranfportandos curauit:ho- mo cximiatum dodrina,tu in primis probitate infignis,

li.ii;.

<^7

^f

qui pofteaBlefis^celebri ad Ligerim ciuitate,ac demum apud Renata FerrarielcmDucifTam miniilerio fundus, LutetisE tande facultatibus fuis omnibus ad hifpanica excudendaBiblia legatis,ex calcudo deceflit.His igitur illi libris adiuti,incredibile ell quantopere paucisannis Euagelium promouerint, donec, ficftatuente Domino fuos probare , deprehenfo,&: in carceres cum iis qui fu- pererant libris pertrado IVLIANO FERDINA NDO, a quo Geneuafuerat afportati, viro corpore quidem tu exiguo,vt vulgo propterea PARVVS vocaretur,fed ani mo vere ingenti pr^dito,horribilis illa tepeftas Valdo- lidi quidem non paucis, Siuilise vero circiter odingen- tis captis excitaretur: quorum plerique partim in carce ribus mortui funt,fidiculis omnique tormentorum ge- nere excruciati,partim variis cf iebus publice magno, ficut illicfolent, apparatu cfa/jjnati &: cremati, nonuUis imbecillioribus exceptis,&:pr^ter bonorumamillione, •quibus boni patres illi pra:cip ue inhiant , graui quoque ignominianotatis.Inter martyres aute,pr^ter illos quos commemoraui,ijfl:iprsecipue conftantiafingulari Chri- ftum ad extremum vfque hajitum profefli celebrantur, <juorum etiam nominibuSjVeluti pretiofiflimisquibufda gemmiSjhunc libellum exornandum putaui.

ZJirlfro Chn^inomne cren^atiin 'vrhe TJaldo^ lidi, J^enfi J^aio , annoDommi i 5 5 5>.

Francifcus Biuerus , Dodoris Cacallse frater , antea fa-

crificus.

Antonius Perefius, itidem anteafacrificus Valcnti^e.

ChriftophorusDelcampius,Zamorencis.

Chriftophorus Padilla,itidem Zamorencis.

^o^

Antonius HciuclluSjToreniis. FrancifcusErrcnius^Pegnarandenfis.

Fcemint^ ihdem eodem anno ^ die eandem oh cauftm crematte.

Leonorx Biuerx pientiiTima: mulieris,Cacallie &:

Francifci Biuerorum matris,cadauer. Conftantia&: Leonora BiueriEjeorundcm lorores. Catharina Romana. IfabellaaStrada, loanna Velafqua,Pedrozenfes. Catharina Orregua,Valdolidenfis.

Simliie )>ero itidem cremat ianno Domini ^$^9* die Septemhris 14.

loannes Poncius ex antiquiffima &; nobiliffima comitil

Bailenfmm familia. loannes Confaluus,Siuilienfis concionator, FerdinandusSantiuanus,ludimagill:er. Morzilius S Jfidori monachus. lulianus Fcrdinandus,cognomente Paruus. Chrifiophorus Lofadas,medicus. Chriftophorus Auellamus,itidem S.Ifidori monachus.

Fcemm<e nohiles eodemanno ^ di<e cremata:.

IfabellaVaenia,cuius domus pijsomnibuspatebat ,id- circo etiam, eodem Inquifitorum dccreto , fun- ditus euerfa.

^bt

Maria ViroHza.

Cornelia.

Maria Bohorchia,

Francirca Chaueza,exrandaE liabell^e monafterio.

fecde his quidem hadenus, tantifperdum ii quibus hic

meushbellusplacuerit, meum hunc conatum adiuuc-

rint.

Kk.i.

^ ? ^

^» y

lOANNES ENSINAS. SIVE

DRYANDER, HISPANVS.

^I^Oannes Dryander in ipravrbeRomabeftiam y^^ illam fingulari magnitudineanimialiquoties ia pnuatis coetibus detegere &:redarguere aggteffus, quu loannem Diafium,que C h r i s t o lucrifecerat , & fra- trem Francifcum Dryandrum,a quibus in Germaniam cuocabatur,inuifere ftatuilTetjabaliis quibufdam Hifpa nis proditum , pontifex ipfe Cardinalibus fuis .ftipatus quum videre &:audire voluifTetjfuftinere diutiusfan£ta iplius libertatem non potuit. Itaque ad vim conuerfus innocentiifimum hominem cremandum anno Domini 1545. curauit, paulb ante videlicet quam Alplionfus Diafius adiudo ipfi carnifice,ad fratrem loannem Dia- fium intcrficiedum RoraainGermaniam ablegaretur. At tu Domme vfquequo?

KK.i/.

XB e7

lOANNES DIASIVS.

JS /

lOANNES DIASIVS. HISPA-

NVS, CRVENTINVS.

3l c ille eft loannes Diafius Cruentix . regni Tole- tani ciuitatc natus , qui a loanne Dryandro co- gnitione Christi imbutus, &: Geneux confirmatus, quum Argentinx fubllitiiTet, ita i(t^^ geflit vt eu quan- uis exterura,&:quidem Hifpanum,niiiilominus Argen- tinenfisrefpublica Martino Bucero ad coraitia Rati- fpona.',religionis coponenda: caufa^annoDomini 1546 ineunte,indida,legato adiungeret:vnde quum Neubur gum iuperioris palarinatus vrbem,ad Danubium,venif fctjprocurante Petro Maluenda pontificiarum partium acerrimo fimul &: crudelilTimo propugnatore,carnificis ab Alfonfo Diafio loannis fratre,Romanx curiae aduo- cato,&:adhocipfum teterrimum facinus comparato, Neuburgum pt;rdu£ti manu,impa£i:a in feminudi &: ex leclulo ad ialutandumfratremprodeuntis caput , fecu- ri pro{lratus,Abelis a Caino interfedi exemplura reno uauitrtam immani fcelere,quanuis Auguftx Vindelico rum captis homicidis,non modo non vindicato , fed e- tiani Roma: digno cui gratia referretur habito, vt quo fpiritu ducantur Romani pontifices , ampUus ambigi non poflit.

KK.iij,

^sx

EMBLEMA I.

^nncipum in tereti cjuatrk quicunjue figura , "Princtpium inuenies Mc vhifnis erit,

SicChnfium^vero mtjquisreuereris amorCy QuiC vitam hora titijtnietjnci^iet.

3^^

EMBLEMA II.

Cernk vt hocc medium cmgatteres vndique mnBum

Linea,^ hmc Spatio difiet((srindevari^ SctlicetiUa refert quodnos tegit njndijue cAum,

Tellurem hocpunBum quodtenetima notat. Cur igitur doleasj quorjum diCjqu^foJiaUres, Tupatriapefulit quempietatis amor^ Ci^lum fi verfus tendis, ciuocunque recedes,

I/mcfpatio co^lum cernis ^ indepari.

EMBLEMA IIL

Stare cuhum in tereti cernis qmcun^uefigurai

tfmc mta verum dijcito cautm tter, J^ores iUa docetteretesMcfgere lujfa Te iuhet mmotos in ^atione gradus.

^^

EMBLEMA IIII.

^urea mendaci^ates mwvmcHs ore

Vellera phrixeae commemoramt ouis. T^ostej Chrifle^agnumcammm.lSlam diuitegejlas

71i vere veras ^vellerejol^ oves .

U.j.

EMBLEMA V.

Scilicet incudemmjQnitjuifrangere Juri

Conemr iBu malleL Et non injanit Chriflo qui verderejacra

Se vojjejperet agmma r*

j^e ^

EMBLEMA VI.

ThiCnicemOyfi njerafermtjmors ipfa refngir,

J/mcft vt vn^ aup vitaque morfcme rogus.

Ite 0 carmfceSiSanBorumfmBa cremate

Corpora.quos vult^ ferdere flamma Parit,

U.i).

^;r

EMBLEMA VII.

Isld^eBafje dapes^ml deglutiffe iuualpit,

/faec niffventnculi cunBa calore coquaso.

Sic coetusJpeBajfe vioSjdiuinaque y>erha yiudifje attenta nil licetaure iuuat,

Mne niJipercifiatquefideSyimoque refoHa "TeB^ore^dimnofreta calore comat.

<^J>

EMBLEMA VIII.

Cernh Vt in cAumfueratqua machina torta, Ftt laculatori morsvroferatajuo?

InfanBos quicunque Deiruis imfieferuoSy Conatus merces hcecmanet vna tuos. -

.LLii;.

x;

p

EMBLEMA IX.

^inge glohum temlquem lihratum vndiauejilo Sufimeatjummi nummis alta manusj

Talis es \rhs Chrifit de nomme diBa heato, Qua nilfrmim efi^mohHiupmemhiL

^//

EMBLEMA X.

QmlU eques rafido nemorojaferauia curju Corruitjeffreni pracipitatf^ equo,

Corvore tu quemcunque Deus velmente heamt» Talii esiiffm te nififrena regant.

^/.

EMBLEMA XI.

Quidjuidedis modcunque l>il?is,mori<ttur oportet^ ZJt inde y^itafufpetat: nos a (^hnjli quod^vitam morte fetamm, ^hilofifhe rides im^ief

a

3 f ^

EMBLEMA XII.

Ceu Yuuli6 idem mi dij^ilingnihns (^ther,

Foecund^s grauido PeB:oreFundi[ aquai, XJnafidejic Chrijl^ erittili Viua receftm,

Sfretus athicidemmorstihi Chrijlus erit.

Mm. j.

2/^.

EMBLEMA XIII

SolmnturcomPaHa hcethene dolia,firmts (^onjlnBa mfintcirculls. '

Sic legumfoents qUienonfirmatatenetury Corruatoportet ciuitas:

^fS

EMBLEMA XIIIL

SeBantes njelutvmhrafugitjfugientihH^s mfaty ^ddita corponhus/cdicetumlpra comes,

Sicfugitimmeritdc caftantesPr^iemia laudls, DemiJ^h contra gloria lunBa comes.

Sttamen haudfalfo trutinata examine, quidnam Laus h<zc omnts erit f fcilicetnjmhra leuis.

Mm. i;.

^fi^

EMBLEMA XV

Iniujfefartis o^ihn^fi forteheatos

Tutas auarosfalleris, Epotis auidelymfhis quispoffe heari

/rfydropicos exifimet f

^ y/

EiMBLEMA XVI.

Lihera ceu njolucrk , caue<e mox carcere clauja, Lihera confraBo carcere rurfus akt:

Liher homo natm^mortk dem claufm mantro, 'Rurfm ahitQonfo liheradajira duce.

Mm. 11/.

EMBLEMA XVII.

Tbta Viden \entls expandens ^^elafecmdis, TJtVeritovtato littore merfa ratk i

H()ic tu mente notes cmfors afpirat amica, H^c eadem ne te cme ^ehitvnda ruat.

EMBLEMA XVIII

OkeBi^)^entosforitus, clauJlfhuefeneJlrpSi Efque etiam tota mos frohihere domo.

^jlauresyocultquejhiefunt )>trin^ue decehat Qua^ Satance claufas ov^ofuij^efores.

J^^^p

EMBLEMA XIX.

yidjlriBiglacie mti quifluminkaudety //audraroglacie dtJJiHente ferit.

Hocfapite exemflcifim quas cornmoda)^it<€ InnumerkfaUunt luWica cunBa modk.

^%i

EMBLEMA XX.

Quoiduro Imd eflferro , ?nepquejlagellum,

^uro quodtgnk ejlrudh /foctihi.fifapia^i crux efMcetaf^era: quifquk C^lum Deopw duce.

Nn.;.

EMBLEMA XXL

Qualu jUaefnluo circumdata cernitur auro

Cemma mtens , radiojhleniidiore micat r

l^alis formojojvlendens in corpore yirtns ,

'Nefcw quod trodit conlhicicnda decm.

^S"^

,.^

EMBLEMA XXII.

Lma^eluttoto coUujlrans lummeterrds,

Frufira allatrantes dejpicit alta canes :

Sic qmjquts Chnjlum allatrat Chnjlive nnmjlroSi IndexflultitUJfermtor "vfquefui^*

^S64

EMBLEMA XXIII.

Qujsfafere hunc credatfefe quifoffe vetanJts TJentorum credatflatihtis efeparem^

StHltior at quanto efl/eje quifojje loquentts Ohflruere infinus numinis oraputet f

S^i^

EMBLEMA XXIIII.

Tranqmlli mmotiaue Prm velutiiquom vndas ZJnica ventorum vis agitata ciet,

Sic mundum meretrix ^omana.tfanc tollite,Keges , Tacatusjubitl (credtte) mundm erit.

Nn.iiJ.

^ S fy

EA4BLEMA XXV.

Cdfareos cineres qm moles clauferat olm , ^rx efl'Romano nuncfacra "Pontijici . Quam hene cmi monis nunc efimortahhm auBor 3 Mortifacratas ohtinet tfk domos .

J 57

EMBLEMA XXVI.

Qerm vt htc cAumfoedo mi confiuit ore ,

^on cailum,mmofuos conjvuitivfe fmm^

St tu cAorum Dommi contemptor,in iUum

l<[on quotverhaiacisitottihiprdhrwvompif

EMBLEMA XXVII.

Ludicrd riiemus fahrkantes teBapuellos, SeuftiPuUsfartumfimednanmro^m:

Qmdmelius pleriaue agitis.Vanifma ^vttt^ Quos huius miferos noxia cura^remit^

EMBLEMA XXVIIII,

Hi coluhru coluWi, criflas toUente Cerajle, Qonferti ijarnerfinuofa \>olumma quorurn Vextrajfecatjgladium deli qutelihratahatcey Quosfignentrogitas ? fatls ^re^ nomine notos^ Quos Satan,armauit lujli quem numinls ira T^errarumexitiofunejtoexcmitah orco. ^f hominum tandemfortem mifratu^ acerham Exerto verhi Chrifm nunc difjecat enfi.

Oo.j.

S9V

EMBLEMA XXIX.

^Adlealasuures,^ cdudami^ comuaceruo ToUtto: depiBumfictihnempH6 erit»

llempore nanque rnhil currit velocius yno, ^ec/emelelaffum fioreuoceturhaheL

^ ::^ /

EMBLEMA XXX.

J^ritgraui cunBos veluti camj^dnafonorei Iffa licet femm Jintfihi/urda , cient:

Sic es reBa docens altos,feruerfa femute, Quique alihfapenSimnfafis ipfe nhi^

GoJj.

EMBLEMA XXXi-

S

Ceu y>acuum factlis vas ejl imflere lahoris,

Quodmero ejlflenum "Pelle re^lerefuror :

Sic cum diuina ammumfapentia coefitj Etvitae inuaftquem melioris amor .

x^ut^vacuam humamsyhomo^mentem fenfhm adfer: Stultitiie plenus velremaneto tuee.

Ay <

EMBLEMA XXXII.

TJiverei exedmtceumatm 'vijcerafoetm, Sic quos ipjajuofouitalumnajinu,

^oditurheul mmiumfanBorum 8cclefiamulti$, x^t non euentu necrationefari,

'Uifera namfalua infelix frole interit, illfs Hdic contra extinBis nonferituramanet.

Oo. 11;.

EMBLEMA XXXIII.

Incauto quicunjue rofa^ coUegentynguei

Z^ix njnquam iHaJo legerit vngue rofu:

Hocfafite exemplo locupletes.flurma nanque //tfcelatentyeprpsjjiculamixta rofis.

? 3 5 ■

EMBLEMA XXXIIII.

StenoYd ijuodforcktajink ^mdcarcluMt,hoceft 'Sdrhmes no^rk afmk forctfme MaMrk,

^s>&

EMBLEMA XXXV.

En Satan accenfis hinc inde vttoml?us ^vrgens., Sic tandem ahjumijfumantem hunc ftultHs ahenum ^ojpputatjavfi^ comvlet juem cAitus humor. Sic liceatnoht6 fanBorum effngere fortem, Quos Satanas Variis hinc inde lahorihm inftans Sxercetfrufrafefeque Juofjuefattgans, Ecquis enim tutm nifi quosfdufmefotenfjue Tutaturcoeli Chrifus cjui confdet arcef Terge Satan.lslam quo torres ardentius omnes ^ccendeSytanto mage deffumaris ahenum, ^urioryttandemfundo efca apfareat mo.

^jy

EMBLEMA XXXVL

Injlanres fugiens quanliher anreferox: Sic verm tUe Jracojceuus morralihm hofisy Terep-imenrefugirirefu^enre^remit'*

pp.i.

JJ><f

EMBLEMA XXXVII.

Nilmirum eJljiatUiU vos commendare Itbenter, Iffiammfutf , 'PomiJices,J}a[ua:.

EMBLEMA XXXVIII.

'BelUits fingunt fevtufi in dolia \'ates

J^ox eJfundendasfundere/emPeraquas,.

'Homine mutato,narratur fahula de te,

Ebriejqu^meiasquifinejinehiyis, ,

Qmn etiam hoc in te cjuadratturha ehria^qmdfnt Corfora ^uafuerant, doliafaBa tihi.

Pp. ij.

p

EMBLE?vlA XXXIX.

Qucitnamfic lacero njejlitamceclk amiHni'

RellmOifiimmivera Tamsfiholes, Cuyveflt^ tam vills f opes contemno caducas.

Quls liher hic / Tatns lex veneranda mei, rurnudumPeBus i' decethoc candorls amicam,

Curinnixa cruci f Crux mthtfila quies, Cur alata f homlnes doceofij^erajlra volare.

Curradians ^m-entis dfiutio tenehras. Quiddocethocfienumf mentis cohihere furores,

Curtihi morspremiturf mors quia mortis ego.

s^/

EMBLEMA XL.

Fritternli luna ytradiis aJuerfa refulgens,

Tleno corujcatlumme, Sic Chrifii ofpofitosfpeBans Scclefia vultt^i

Splendore lucet integro.

Pp. iij.

EMBLEMA XLI.

Lunam intefPemens ceu tem corpis ovacum

^tra inficit caligine. Sic mterueniens hominum/apientia , purum ^cclejiic infujcat iuhar .

3^^

EMBLEMA XLII.

Lima yelutfratrifropHs comunBajperilJe

Stultii njideturfunditti^i Quie tan^en admotiJveBataua lumina Solu,

Longe refulgetclanor. Sic Perijfjefn njulgo quimortevidentur,

^hfitferijp dixerm,- lofo auifotius Chrifio froviorefotJtJ,

Quod qu^efierunt ohtinenr.

p p^'

EMBLEMA XLIII

Infanum hunc tiuicun^ueVUes Jejequefkojque ^ateferforata mergere, Ahj^ukm y>era 'vides l nam quodpiBu a^iclsjoorum XJiua ejlimago temPorum,

Z'

EMBLEMA XLIIII.

ZyiM ego cdrnificis metuentem 'verlera/kui , Qujmediasfeje Ligeris proiecit in '^ndas, Et quanuis Judore madens , exper/que natandi Fluminis euaftpede calcans imafrofundij Quem mox non ^^nafcenasfro cade luentem XJidimus impofitum torrerivifcerajlammis, H(6C age dilpicito reBae mi tramite vit^e VefertOjmagis atque magisferiturus oherras : l^am quo tardior ejlygrauiorftnuminis ira.

oa-;.

,3^/^

NO MIN A V

FOEMINARVM IL RVM MEMORIA CELEBRATVR.

T>AMVS VallacuSjSco tU6, Ff ij. ^dolphit^s clarebachiHSy GcY"

manu^, L iij. ^lexander ^leJtu^yScotti^y Ff

iij. udlexander CanuSjGaHtiS, ^a

\Ambrofim Blaurerus , Germa-

ntiSy N iij. ^Andrea^ Gerardus , HyperiuSy

Belga, J j. ^nnxs BurgiuSyGalluSy Bb ij. ^uguJlinHs MarloratuSj Lotha

ringusy Bb iij. B. Beatus Rhenanus ^ Germanus^

R j. Bertholdus Hallerus,Heluetius,

M iiif.

C. Cajpar Cruciger^Germanus, E

Crf^^»* HediOjGermanuSjG iiij.

IRORVM ET

LVSTRIVM, QVO- IN HOC LIBELLO

Clemens MarotuSyGalluSyT iiif, Conradus Gejnerus , HeluetiuSy

Rj. Conradus PellicanuSyGermanus,

E.

Erafmus Roterodamus y Belga,

C iij.

F. FaninuSyltalus, Hh ij. Francifcus primus^Galloru Rex,

Gallus T ij. Francifcus Kolbius^ GermanuSy

M iiij. Fractfcus Vatablus^Gallus, V / .

G Georgius ^nhaltinus, ^fcaniie

PrincepSyGermanus, V iiij, Georgius Carpenterius^Germa-

nus^ L if. .'•^^'V^ Gulielmus Bud^uSy GaUus, ' T

iiij. Gulielmus Farellus^GaUuSyS j.

H

. . 1 V.X^.W^-.^i-

Henricus Bullingerus , Hel"

f ^f

*• ^ ^'

■

NOMINA VIROR^

FOEMINARVM ILLVSTRM

RVM MEMORIA IN HOC CELEBRATVR.

^ Clamem AUr

D^MVS VdHMaj^n CmmUm Oejm^

tm, Ff i,. Mf.

Udolfhm cliorhMhim^ Gef^ CwmsdmtPtUtem^

nuumt^ L u-. P j ^lcxMder ^UfmtyScPtm^ fj

iij. Erifm^ i»»,.. — •

uiltxjindcrCdmm^GAtiy ^d C uj.

\Amirroftm Bldmenu , Germd' Fmim. '

nmsy N U). Frmt.iii.injr,'

oindrtu Cerdrdms r/^f^/... Cmim T

Bclrj^ / ;. Fnmeifem Kt

*/imu4 Bmrgtm^Gdlimf, Bb i/. M

*/ii»^m/lmus AUriardrmSy Lothd Frlajcmi i m.- rtn^ms^ Bb /y.

B. Gcorrmt ^-i

Btdtus ^cnmuSy GefWtdmm^ PnneefSyCt

ET

j^O- LLO

•-<,

*• XI rT,

«

D uif. ( icrmd-

Lmm:

Bu.

%

/crmdr.w

14JI1

tsFd>

MJ

Sj.

Btdi

ir'en

Ucl-

H 1

\

mvEX:

mtlus, N iiij, S iiij.

Hcnricus ZuphmienfiSy Germd loannes I^oppernSj^ngluSyEe j,

nusy K iij, loannes HufjuSjBohemuSy^ iij.

Hermanus ^rchiefifcofus Colo loannes LaJcus,Polonus,G^ iiij.

nienfs , Germanus^ H iiij. loannes Majfofiallus^ ^a ijj,^ 0i'er6nymus' Pragenfis, , Boh^- \ iodnnes Mer€erus^GaUu's,JT.fj^

mu$y sA iiij r. , - - r ^lQ.annesOEcolampadiusX^erm^.

Hteronymus SAugnaYoUyltalusy nusy M j.

B iiif. - - loannesPafcallSyltaluSyHh iiif.

Hugo LatimeruSy^nduSj Vd loannes PomeranuSy Germanus^

tiif' E j.

I. >, ,. loannes ReuchlinuSyGermanus^-

tacohus Faher y Gallus, X j, C ij. ■.:, i^

Jacohus Meierus yHeluetiuSy tJ loannes SleidanuSyBelgay I iij'.^

tf. loanms ^W iclejuSy.AnduSy .A

lacohus PauanaSyGalluSy Z iiif. if.

lacohus Sturpiius j^ ^ Qerraanusy lofias SimleruSyHeluetius, P iiif.

F. jf. V IuliusCt£farScaliger,Italus yK

lacohus-TuffanusyGaUuSyV ij. j.

loachimus CamerariusyGermd'^ lujlus lonaSyGermanuSyE ij,

nuSy F j. L.

ioachimus VadiamsfHeliipiuSy Leo ludcCy HeluetiuSy O ij.

. ^- .;;> cYvl^yj::^ i^n\bvxv. LeonardusC^faryGermanus^L

loannesCaiturcuSyGaUuSyLkaj. ;/. ' . , .,•

Iqari^nesCaluinuSyGaUuSyRiif. Ludoufms Berquinus^Bflgay Z

idannes ClericuSy GaUuSy Z iif. iiif. . ■' <

loannes CnoxuSyScotuSy Ee iif. M.

loannes hiafms.HiJ^anuSyKl^ Mdrgareta Valefia , Nauarror

• iif^' rum Rcgina^GaUay T iif.

loannes EnfinaSyHiJ^anuSyKlx^ Martinus Bucerus.yGermanuSy^

loanhes ForJleruSyGermanuSy E Martinus Luterus , Gevma-

: ^^' nus^ C iiif.

ioanms Frohemus ^GermanuSy Martyres Gdili in ^merica,

^d itj. VetYUs Viretus , SahduduSy S ^.

M^rtyres ^ngli infigneSy Cc Philippus MelanchthonyGerma

iiij. nus, D ij.

Martyres primi Belg£y Gg). Pom^oniuSu^lgevuSjItalus,Hh Martyrcs prmi HiipiSni,li Uj. • *, 'iih . ' ^ Martyres tn[%nes yalaefueSi^ '" /r. rfr.'.

,Cc: ^,o^Z^liui^Jl iji.jLVi/; '^i^ RoUrPus Fenorm^nvlus.-Ee f^ ManUh-Vfarrml^^MikUf^ ^ Hobprtm^StephamsyGaltus^Tif^

X ij. ^ - ■'■";'"' ■''.^; '''' ■" ' '. S. ■'. ■_. / '' '

Matthi^ Zellius , CeyTnanus^ Sthajlianus Munflerus , Cerma' iW elfor Volfnarius , ^ Germamts!, Simon Grynem^Germanus^O iu\>

^.■^'.-:.....y -:<■■■::.::■ '''-■r.y /. :'. ::;:

Michad Hof^itdius\.Qdm^.i Thomns Blaurerus y.Cermanu^i V iifr-''' '''''^''^ '''"'", '^f^ '■b:-iiif./-^' '^r-' ■''

^/ . - Thomds Crammerusy ^nnus,*

NicolausJRrdleuSji/^nzluSyVd- Vd iii '-.'.■/'''

"^ • ■ .' . ./^ i: i'iv,3''v!.>i.r'.i,(iri .rA

«y- ^ ir..!K.;..^f.:..i.:'.;; .da

O. Vlrichus HuttenuSy Germanus,

Olymfia Morata, Itala, Jl j. l Uij.

P- Vlrichu^ Zuin^lius , Heluetius,

Patricius Hamelto^Scotus Ff. j. M. j.

Pdulus Fa^ius,Germanusy G iij. Volfgangus Cafito , Germanus,

Petrus Buji€rus.jGermanus,F iij. H j.

Petrus cholinuSjHeluetius , X Volfgangus Mufculus , Lotha-

iij. rtngus, V ij.

Petrus FliflcdiuSjGermanus, L Volfgangus SchucmjCermanus,

iij' K iitj. Petrus Martyr, Italus ^ P ij.

Q3.iij

/rv'.-:c,Cr

Brfdtd typo^dphica jlc emendato.

A ij,mcxtremoIcg2,ci3.iD.xx vu Cc. ij, Un.j.leg^,Sic igitur

A. iij, lin.J-lege,anreri« (hocetiim,&c,

B. iiij,lin.8.1egc,quaii&amhatfc

C. iij > in Greco epignrninatc lege A TO.g^7of 8c\oyi Aia.' v^of .

D. iiij , hn.i8.leg.ei debemus. Singu- larc

E. iiij,Iin.<5.1egc,diuinimsacUua(fl:um, G. iij,Un.i,6.1cge,if;p I. iijjUn.iSjlegfjperfcripta, L. ij,lin.8.1e2e,eiuraret N. iiij,lin.8.rcge,poft felicifllmc

P. ij, altera pagina,U.i7.1ege, fuperftes

Qj_jj,Un.ii.dele,(ibi

S, iiij,lin.7.lege,reuocatos debcmus

X. ij,lin.Yltinia,iege,quain Ifnam

Aa. iiij,lin.ij.lege,vigiati tribus

Bb. ij,Uu.2.:..dele ^idem

Eo. iij, altera pag.lin.i+.legc,obtinuie

quod & Ua.iy.lege , ( id cft fi, & Ec-

cle(iafticae,&: lin.i6.lege, foblata ) &

lin.i7.lege,eflet, Ee. iiij, iin.6.lege,ftabiiieric li. iij , lin.i. lcge,IlU quidem,& altcra

pagina, lin.4. iege, calculo , & lin.8.

lege,tam li. iuj,lin.ip.legc,cogno-

mento Ll. ij, verfu i.lege,Phoenicem, Ll. iij, verfu y.legCjHaec Oo ij , aitera pagina , verfa t . lcgc

Quodquc Oo uij, 1. 1, legcfpumans hoc ftultu» Pp iij , altera pagina , vcrfu, i , legc,

cerra:

<:

"X^-

■^^^ y;

"^™»

^ ^^

Z^J»^

^

^

-3Kr»

m y-

?v^

:i ^:>^'

''•>.6A9.i.e^;fi>^.T.6f^:c<^.Y.«<s:eN9.i.6^:(isa<.T.si^

V) |5iri-)"

y^2

^ 1i)yo ~^

y)W'.

' V) ;

..^(<'; •

^I^)°

■ Z!>>3^^

l?^;

J>) :>;j — ) ;>>3

!2>> )?

i

;^^^

:> ^.

n'=5

S.«i'l>>lk«l><lk«*«i.^*i<«N.«?(<>